Έρευνα Eteron: Πόσο εμπιστεύονται οι πολίτες τους θεσμούς - «Θολή» η διάκριση «Αριστερά – Δεξιά»

Παρουσιάζονται 25 ευρήματα που σκιαγραφούν τις τάσεις, τις αντιφάσεις και τις μετατοπίσεις στο σώμα των Ελλήνων ψηφοφόρων.

Νέα μεγάλη έρευνα με τίτλο «Η Ακτινογραφία των Ψηφοφόρων», που επιχειρεί να χαρτογραφήσει την πολιτική και κοινωνική στάση των πολιτών, πέρα από τη συγκυρία και τις εκλογικές προτιμήσεις δημοσιεύει το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή.

Η έρευνα, που διεξήχθη σε συνεργασία με την aboutpeople, καλύπτει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 2.574 ατόμων (17 ετών και άνω) από όλη την Ελλάδα και αποτελεί συνέχεια της αντίστοιχης μελέτης που είχε δημοσιευθεί τον Μάρτιο του 2023. Την ποιοτική και θεωρητική εμβάθυνση της έρευνας συνοδεύει ανάλυση από τον Καθηγητή Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Γεράσιμο Μοσχονά και τον Πολιτικό Αναλυτή της aboutpeople, Πέτρο Ιωαννίδη με τίτλο “Κατανοώντας τα κόμματα μέσα από τους εκλογείς τους”.

Παράλληλα, ο Συντονιστής του Project και Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Αντώνης Γαλανόπουλος, επιχειρεί να αναδείξει τις πιο κρίσιμες όψεις της σχέσης των πολιτών με την πολιτική σήμερα στο κείμενο του με τίτλο “Το Ελληνικό πολιτικό σύστημα στη δική του εποχή της πολυκρίσης”.

Στο επίκεντρο της νέας «Ακτινογραφίας των Ψηφοφόρων» βρίσκονται κρίσιμα ερωτήματα για την κατανόηση της πολιτικής δράσης και συμπεριφοράς των πολιτών στην Ελλάδα:

Πόσο εμπιστεύονται οι πολίτες τους θεσμούς;
Πώς διαμορφώνεται η ιδεολογική χαρτογράφηση των Ελλήνων ψηφοφόρων;
Αριστερά ή Δεξιά; Συστημισμός ή Αντισυστημισμός;
Υπάρχουν αντιφάσεις μεταξύ ιδεολογικής τοποθέτησης και πολιτικής στάσης σε κρίσιμα ζητήματα;

Η έρευνα προσφέρει σαφείς απαντήσεις και ερμηνείες στα παραπάνω ερωτήματα, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην κατανόηση της ελληνικής κοινωνίας σε μια περίοδο έντονης ρευστότητας και αναστοχασμού.

Βασικά ευρήματα της έρευνας

Ιδεολογικός αυτοπροσδιορισμός και διαιρέσεις: Το 20,9% των πολιτών δηλώνει ότι η ιδεολογία που τους εκφράζει περισσότερο είναι η σοσιαλδημοκρατία. Την ίδια στιγμή, οι πολίτες εμφανίζονται επιφυλακτικοί απέναντι σε παραδοσιακές και νεότερες κατηγοριοποιήσεις. Μόλις 32,9% θεωρεί σήμερα σημαντική τη διάκριση «Αριστερά – Δεξιά» (από 36,1% το 2023), ενώ το 36% δηλώνει ότι δεν τον εκφράζει κανένας από τους δύο πόλους του άξονα «συστημικός – αντισυστημικός»).
Πολιτική εμπλοκή: Παρά την αμφιθυμία απέναντι στις ταυτότητες και τις κατηγοριοποιήσεις, το 74,7% των πολιτών δηλώνει ότι ενδιαφέρεται αρκετά και πολύ για την πολιτική, δείχνοντας ότι το ενδιαφέρον παραμένει υψηλό.
Εμπιστοσύνη στους θεσμούς: Στη σκιά της ρήξης των πολιτών με τους θεσμούς που έχει προκαλέσει η διερεύνηση του δυστυχήματος και το ανοικτό τραύμα των Τεμπών στο κοινωνικό σώμα, καταγράφεται περαιτέρω μείωση της εμπιστοσύνης σε όλους τους υπό εξέταση θεσμούς, ιδίως σε κόμματα και Μ.Μ.Ε. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία απολαμβάνει ευρεία αποδοχή, όμως η δυσαρέσκεια για τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας είναι εξίσου εκτεταμένη.
Κρίση αντιπροσώπευσης-Αίσθημα πολιτικού αδιεξόδου: Η πιο χαρακτηριστική ίσως ένδειξη της κρίσης του κομματικού συστήματος είναι ότι το 34% των πολιτών δηλώνει πως ούτε η (κεντρο-)αριστερά ούτε η (κεντρο-)δεξιά μπορεί να διασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον – αυξημένο ποσοστό από το 27,6% του 2023.
Ιδεολογική συνοχή: Τα κόμματα του δεξιού φάσματος εμφανίζονται πιο συνεκτικά και ομοιογενή ως προς τις αξιακές τους αναφορές σε σύγκριση με τα κόμματα της (κεντρο-)αριστεράς, τα οποία εμφανίζουν εσωτερική πολυμορφία και αισθητές διαφοροποιήσεις.

23 ποσοτικά ευρήματα της Ακτινογραφίας των Ψηφοφόρων

Η νέα μεγάλη έρευνα του Eteron αποτυπώνει τις στάσεις και τις αντιλήψεις των πολιτών απέναντι στους θεσμούς, την ιδεολογία, τη δημοκρατία και τα διλήμματα της εποχής. Παρακάτω παρουσιάζονται 25 ευρήματα που σκιαγραφούν τις τάσεις, τις αντιφάσεις και τις μετατοπίσεις στο σώμα των Ελλήνων ψηφοφόρων:

Το 74,7% δηλώνει ότι ενδιαφέρεται αρκετά έως πολύ για την πολιτική.
Το 20,9% των πολιτών δηλώνει ότι η ιδεολογία που τους εκφράζει περισσότερο είναι η σοσιαλδημοκρατία.
74,3% των πολιτών, δηλώνουν δυσαρεστημένοι/ες από τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στην Ελλάδα.
To 63,5% πιστεύει ότι οι στρατιωτικές δαπάνες πρέπει να μειωθούν.
Το 62,1% των πολιτών πιστεύει ότι το κράτος πρέπει να παρεμβαίνει περισσότερο.
Το 37,8% πιστεύει ότι είναι κακή επιλογή ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών.
Μόλις 32,9% θεωρεί σημαντική τη διάκριση “Αριστερά – Δεξιά” (από 36,1% το 2023).
Το 36% των πολιτών δεν ταυτίζεται ούτε με τον όρο “συστημικός” ούτε “αντισυστημικός”.
Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς καταγράφει χαμηλές επιδόσεις – ιδιαίτερα στα κόμματα και τα ΜΜΕ.
Το 69,7% δηλώνει δυσαρεστημένο από τον τρόπο λειτουργίας της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Παρά την κριτική στάση, η κοινοβουλευτική δημοκρατία συγκεντρώνει αποδοχή 79,3%.
Το 84,9% απορρίπτει την άποψη ότι η δικτατορία είναι προτιμότερη από τη δημοκρατία.
Το 83,3% διαφωνεί με την ιδέα ενός “ισχυρού πρωθυπουργού” χωρίς έλεγχο από το Κοινοβούλιο.
Το 34% πιστεύει πως ούτε η (κεντρο)δεξιά ούτε η (κεντρο)αριστερά μπορεί να διασφαλίσει καλύτερο μέλλον.
Η Δικαιοσύνη και το Κοινοβούλιο εμπνέουν εμπιστοσύνη σε λιγότερο από 30% των πολιτών.
Μόνο 13,6% εμπιστεύεται τα πολιτικά κόμματα και 6,2% τα ΜΜΕ.
Το 69,4% επιθυμεί την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ.
Το 62,9% αξιολογεί θετικά τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το 64,9% θεωρεί αρνητική την άνοδο της άκρας δεξιάς στην Ευρώπη.
Το 79,6% υποστηρίζει ότι οι ποινές για παρανομία πρέπει να γίνουν πιο αυστηρές.
Μόνο το 44,4% κρίνει θετικά τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Στη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης, το 40,9% δεν στηρίζει καμία πλευρά – 35,1% είναι υπέρ των Παλαιστινίων.
Το 42,3% δεν στηρίζει καμία πλευρά στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, ενώ το 33,1% στηρίζει την Ουκρανία.

Η έρευνα φωτίζει τις βαθύτερες αξιακές και ιδεολογικές τοποθετήσεις των πολιτών, τις προσδοκίες τους από το πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς. Αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την ενίσχυση του δημόσιου διαλόγου και την κατανόηση των μετασχηματισμών στη σύγχρονη πολιτική κουλτούρα της Ελλάδας, σε μια περίοδο έντονης κοινωνικής κινητικότητας και αυξημένης πολιτικής εγρήγορσης.