«Έπεσε» η μνημειακή μουριά Ταμβάκη του 1821 αλλά η διαμάχη πολιτών - δήμου καλά κρατεί

Με επεισοδιακό τρόπο ξεριζώθηκε από τον Δήμο Τριφυλίας η μνημειακή μουριά Ταμβάκη στα Φιλιατρά προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Το δέντρο που βρίσκονταν στην κεντρική πλατεία αποτελούσε σιωπηλό μάρτυρα της ιστορίας του τόπου, καθώς η ηλικία του μνημειακού δέντρου, σύμφωνα με υπολογισμούς, φθάνει τα 300 έτη (η στηθαία περίμετρος του δέντρου ξεπερνά τα 4 μέτρα)

Η εκρίζωση έγινε στο πλαίσιο ανάπλασης της πλατείας, ωστόσο η όλη υπόθεση αναμένεται να έχει δικαστική συνέχεια, τόσο λόγω των προσφυγών που έχουν γίνει για τη λήψη των αποφάσεων, από τα συλλογικά όργανα του δήμου όσο και της μήνυσης που κατατέθηκε χθες κατά του δημάρχου και δημοτικών συμβούλων της πλειοψηφίας.

Όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, η πρώτη απόπειρα εκρίζωσης του δέντρου έγινε χθες το πρωί από συνεργείο του δήμου παρουσία και του δημάρχου Γιώργου Λεβεντάκη, ωστόσο υπήρχε έντονη αντίδραση από πολίτη και μέλη της Επιτροπής Φίλων Πλατείας και Πεζοδρόμου Φιλιατρών, δημιουργήθηκε ένταση και κλήθηκε η Αστυνομία, με την όλη επιχείρηση εκρίζωσης να διακόπτεται.

Ακολούθησε μηνυτήρια αναφορά από δύο πολίτες των Φιλιατρών κατά του δημάρχου και των δημοτικών συμβούλων της πλειοψηφίας, με αφορμή τόσο την απόπειρα εκρίζωσης της μουριάς όσο και την έγκριση από δημοτικούς συμβούλους κατά την τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, απόφασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του δήμου του 2021 για την εκρίζωσή της.

Στη μηνυτήρια αναφορά επισημαίνεται η εξώδικη δήλωση που είχε κατατεθεί αμέσως μετά τη λήψη της σχετικής απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, όπου αναφερόταν μεταξύ άλλων: «Το συγκεκριμένο υπεραιωνόβιο δέντρο εντάχθηκε στο μνημειακό δικτύου των 71 δέντρων, από το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας στο πλαίσιο του επετειακού ερευνητικού προγράμματος «1821-2021: Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης» που τελούσε υπό την αιγίδα της Επιτροπής "Ελλάδα 2021"». Κατά της απόφασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής έχει ασκηθεί αίτημα ακύρωσης που εκδικάζεται στις 18 Φεβρουαρίου. Με τη μήνυση ζητούν: «Την ποινική δίωξη    των μηνυομένων και την τιμωρία τους, με τη διαδικασία του αυτοφώρου για τις ανωτέρω πράξεις τους».

Πάντως η διαδικασία της εκρίζωσης του δέντρου προχώρησε λίγες ώρες αργότερα το μεσημέρι και ολοκληρώθηκε, αφού σύμφωνα με πληροφορίες ο δήμος είχε προχωρήσει και στην έκδοση άδειας μικρής κλίμακας από τις υπηρεσίες του.

Σε δημοσίευση στον ιστότοπο archaiologia.gr, του περιοδικού «Αρχαιολογία και Τέχνες», γίνεται αναφορά στην “Μνημειακή Μουριά “Ταμβάκη”.

Το είδος της της εν λόγω μουριάς ανήκει στο γένος Morus της οικογένειας Moracae. Είναι φυλλοβόλο πλατύφυλλο δέντρο με κόμη πυκνή και πλατιά, ενώ στο γένος Morus ταξινομούνται 12 είδη με καταγωγή από τις περιοχές της Β. Αμερικής και της Ασίας.

Στην Ελλάδα ευδοκίμησε ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο καθώς ο ιστορικός Μοριάς, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, έλκει την ετυμολογική καταγωγή του από τις μουριές. Στον Βίο του Αγίου Μελετίου, που σώζεται σε χειρόγραφο του Βρετανικού Μουσείου του έτους 1111 μ.Χ., απαντάται για πρώτη φορά η λέξη ως «Μοραίας»: «Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου Ανδρέου μοναχού του εκ της καθολικής εκκλησίας Ωλένης του Μοραίου».

Ο γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζηδάκις υποστήριξε το 1893 ότι η λέξη Μοριάς σχετίζεται ετυμολογικά με τη μουριά, λόγω της εκτεταμένης καλλιέργειας του είδους στην Πελοπόννησο. Ειδικότερα, η Μεσσηνία εξελίχθηκε σε σημαντικό κέντρο σηροτροφίας (η τέχνη εκτροφής μεταξοσκώληκων που τρέφονται με φύλλα μουριάς για την παραγωγή μεταξιού) όπου η μεταξουργία άκμασε από τον 18ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, ενώ όλοι οι εμπορικοί οδηγοί των διαφόρων κρατών μιλούσαν για τα μεταξωτά της.

Μάλιστα κατά τη περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης η μνημειακή μουριά θα ζήσει τις καταστροφές των Τουρκοαιγυπτίων που συντελέστηκαν στην περιοχή, ενώ στις 19 Απριλίου 1829 θα «υποδεχθεί» τα μέλη της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής του Μοριά.

Στα μεταεπαναστατικά χρόνια και μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα η μνημειακή μουριά θα αποτελεί σημείο αναφοράς για τα Φιλιατρά, καθώς κάτω από την πυκνή σκιά της, στο ιστορικό καφενείο «Η Μουριά», θα βρίσκουν χρόνο για ανάπαυλα και ξεκούραση αγρότες και έμποροι, ενώ τα θέματα γύρω από το προϊόν της σταφίδας θα μονοπωλούν τις συζητήσεις τους (τα Φιλιατρά αποτέλεσαν σημαντικό κέντρο παραγωγής και εμπορίου του εν λόγω προϊόντος).