Eπαγγελματική εκπαίδευση: Τι αλλαγές προβλέπει το νέο νομοσχέδιο

Σε μια συνολική αναβάθμιση όσον αφορά στην Επαγγελματική Εκπαίδευση  και Κατάρτιση προχωρά το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.

Την περασμένη Τρίτη ο Κυριάκος Πιερρακάκης  παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο τη σχετική νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία έρχεται να ολοκληρώσει μια κομβική μεταρρύθμιση που ξεκίνησε την προηγούμενη τετραετία.

Εξάλλου, ο εκσυγχρονισμός και η ενίσχυση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης αποτελεί κεντρική εξαγγελία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τη συνολική αναβάθμιση της Παιδείας.

 Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Κυριάκος Πιερρακάκης δήλωσε ότι «στόχος του νέου νομοθετικού πλαισίου είναι να δημιουργήσουμε μια αποτελεσματικότερη Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, η οποία θα βρίσκεται ακόμα πιο κοντά στις ανάγκες της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας. Είναι πολύ σημαντικό ότι "πατάμε" πάνω στην πρόοδο που συντελέστηκε από την προκάτοχό μου, Νίκη Κεραμέως. Πρόκειται να κινηθούμε σε τρεις άξονες: στην ενίσχυση της διάρθρωσης της ΕΕΚ, στην εύρυθμη λειτουργία και αποτελεσματική συνεργασία των Εργαστηριακών Κέντρων με τις εκπαιδευτικές δομές που εξυπηρετούν και στην επέκταση σε όλα τα ΕΠΑΛ των μεταρρυθμιστικών ρυθμίσεων που εισήγαγαν τα Πρότυπα ΕΠΑΛ».

Σύμφωνα με πληροφορίες από το υπουργείο Παιδείας, το σχέδιο νόμου που θα κατατεθεί στη Βουλή των Ελλήνων θα διαρθρώνεται σε έξι κεντρικούς πυλώνες παρέμβασης, με κεντρική στόχευση τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την Επαγγελματική Εκπαίδευση, Κατάρτιση και Διά Βίου Μάθηση.
Ειδικότερα:

Κέντρα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Κ.Ε.Ε.Κ.)

Η ίδρυση των Κ.Ε.Ε.Κ. έρχεται να δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ όλων των δομών της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και τη σύνδεσή της με την αγορά εργασίας και την τοπική οικονομία. Σε κάθε Κ.Ε.Ε.Κ. θα συνυπάρχουν και θα αλληλεπιδρούν, διατηρώντας την οργανική αυτοτέλειά τους, Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (Ε.Σ.Κ.), Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) και Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), ενώ θα παρέχεται και παρέχεται και Μεταλυκειακό Έτος - Τάξη Μαθητείας.

Το προτεινόμενο μοντέλο θα ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων, με στόχο τη βέλτιστη ανταπόκριση στις ανάγκες της αγοράς εργασίας αλλά και την αποφυγή επικαλύψεων μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων, οι οποίες δημιουργούν σύγχυση στους μαθητές και οδηγούσαν σε εκροές από το σύστημα.

Στόχος της παρέμβασης είναι η ολιστική προσέγγιση της μάθησης, οι συνέργειες, η εξοικονόμηση πόρων, η καινοτομία και η διάχυση καλών πρακτικών, η ενίσχυση της σύζευξης με την αγορά εργασίας και την τοπική κοινωνία, με τελικό όφελος για την εθνική οικονομία και, κυρίως, για τους μαθητές που θα επιλέξουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση.

Για την ίδρυση ενός Κ.Ε.Ε.Κ. θα πρέπει να συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο (campus) τουλάχιστον μία δομή εκπαίδευσης, μία δομή κατάρτισης κι ένα εργαστηριακό κέντρο (Ε.Κ.), ενώ θα δοθεί έμφαση σε πρόσθετα κριτήρια, όπως οι χώροι διδασκαλίας, οι υλικοτεχνικές υποδομές, η προσβασιμότητα για ΑμεΑ και η εγγύτητα με μέσα μεταφοράς. Προβλέπεται ότι με βάση τις υφιστάμενες δομές, μπορούν αν ιδρυθούν περίπου 60 Κ.Ε.Ε.Κ. (23 περιπτώσεις συγκροτημάτων με ημερήσιο/α ΕΠΑ.Λ., Ι.Ε.Κ. και Ε.Κ. και 37 περιπτώσεις συγκροτημάτων με ημερήσιο/α και εσπερινό ΕΠΑ.Λ., Ι.Ε.Κ. και Ε.Κ.).

Περαιτέρω, τα Γραφεία Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Σταδιοδρομίας (Γ.Ε.Α.Σ.) αναβαθμίζονται και θα αποτελούν οργανική μονάδα κάθε Κ.Ε.Ε.Κ., εξυπηρετώντας όλες τις επί μέρους μονάδες που το απαρτίζουν, ενώ θα αυξηθεί και η στελέχωσή τους.

Διάχυση καινοτομιών Προτύπων Επαγγελματικών Λυκείων Π.ΕΠΑ.Λ.

Γενικεύονται σε όλα τα ΕΠΑ.Λ. οι ειδικές προβλέψεις των Π.ΕΠΑ.Λ.. Έτσι, από το σχολικό έτος 2024-2025 θα αποτελούν κανόνα για όλα τα ΕΠΑ.Λ. της χώρας θεσμοί και λειτουργίες όπως η Επιτροπή Συντονισμού του Πρότυπου Επαγγελματικού Λυκείου, η πρακτική άσκηση των μαθητών, η εφαρμογή νέων προγραμμάτων σπουδών και η εναρμόνισή τους με τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας, η δημιουργία εικονικών ή μη επιχειρήσεων.

Είναι αυτονόητο ότι τα Π.ΕΠΑ.Λ. θα συνεχίσουν να υφίστανται και να λειτουργούν ως κύτταρα καινοτομίας, εντάσσοντας στην καθημερινότητά τους και εξελίσσοντας ακόμα περισσότερες πρακτικές που σταδιακά θα καθιερώνονται για όλα τα ΕΠΑ.Λ..

Εξάλλου, η λογική της θεσμοθέτησης των Π.ΕΠΑ.Λ εστιάζει στην ανάδειξη και την εξαγωγή καλών πρακτικών στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.

Αναδιαμόρφωση των Εργαστηριακών Κέντρων (Ε.Κ.)

Τα Εργαστηριακά Κέντρα παρουσιάζουν γραφειοκρατικά προβλήματα, τα οποία παρεμποδίζουν τη βέλτιστη λειτουργία τους. Για τον σκοπό αυτό, με το νέο σχέδιο νόμου οι Υπεύθυνοι Τομέων των Ε.Κ. αντικαθίστανται από τους Τομεάρχες των ΕΠΑ.Λ./Π.ΕΠΑ.Λ., ώστε η θεωρία και το εργαστήριο να θεωρούνται και να αποτελούν ενιαία μαθησιακή ενότητα, όπως επιτάσσει η σύγχρονη εκπαιδευτική πρακτική.

Επιπλέον, ο αριθμός των Υποδιευθυντών κάθε Ε.Κ. θα εξαρτάται από το πλήθος των εργαστηρίων και των μονάδων που εξυπηρετεί και, τέλος, η συνευθύνη στα εργαστηριακά μαθήματα θα διατυπωθεί ρητώς στο καθηκοντολόγιο των εκπαιδευτικών.

Ενίσχυση του περιφερειακού σκέλους της διακυβέρνησης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης

Ακόμα, σύμφωνα με το επικείμενο νομοσχέδιο, αναβαθμίζεται ο ρόλος και η λειτουργία των κατά τόπους Συμβουλίων Σύνδεσης με την Παραγωγή και την Αγορά Εργασίας (Σ.Σ.Π.Α.Ε.).

Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται η ενίσχυση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των μελών τους μέσα από, σχετικές με τις αρμοδιότητές τους επιμορφώσεις, η υποστήριξή τους από εμπειρογνώμονες, ενώ αναμένεται και η αναβάθμισή τους σε Συλλογικό Όργανο με Γραμματεία και έδρα, όπως ισχύει στην περίπτωση του Κεντρικού Συμβουλίου Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Κ.Σ.Ε.Ε.Κ.).

Αναβάθμιση των Ι.Ε.Κ.

Μέσα από ένα συνολικό rebranding, επιδιώκεται τα Ι.Ε.Κ. να αποκτήσουν έναν εξαιρετικά διευρυμένο ρόλο σε ό,τι αφορά στην ενεργό διασύνδεση των καταρτιζόμενων και των αποφοίτων τους με την αγορά εργασίας σε τοπικό, περιφερειακό και κλαδικό επίπεδο. Σύμφωνα με τον νέο νόμο, κάθε δομή θα διαρθρώνεται σε δύο τομείς: τον Τομέα Επαγγελματικής Κατάρτισης και τον Τομέα Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Συμβουλευτικής.

Ο Τομέας Επαγγελματικής Κατάρτισης θα παρέχει προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, εστιάζοντας ταυτόχρονα στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επικαιροποίηση των γνώσεων. Αντίστοιχα, ο Τομέας Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Συμβουλευτικής θα προσφέρει στους καταρτιζόμενους τόσο υπηρεσίες καθοδήγησης και συμβουλευτικής σε θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού και σταδιοδρομίας, όσο και υπηρεσίες διασύνδεσης, παρακολούθησης και υποστήριξης της σταδιοδρομίας μετά την αποφοίτησή τους.

Ψηφιοποίηση Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης

Τέλος, σε ό,τι αφορά στην αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων, ο νέος νόμος αναμένεται να καθιερώσει τη λειτουργία της Ψηφιακής Πύλη Ενημέρωσης των Γραφείων Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Σταδιοδρομίας (Γ.Ε.Α.Σ.). Εκεί, κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί να βρει τις ειδικότητες που προσφέρει η κάθε εκπαιδευτική δομή, το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την Πρακτική Άσκηση και τη Μαθητεία και στατιστικά στοιχεία για την επαγγελματική εξέλιξη και αποκατάσταση των αποφοίτων.

Κυρίως, όμως, η πλατφόρμα πρόκειται να λειτουργήσει ως σημείο τομής μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, ώστε αφενός οι μαθητές, καταρτιζόμενοι και απόφοιτοι και αφετέρου οι επιχειρήσεις να αναζητούν και να παρέχουν θέσεις για πρακτική άσκηση, μαθητεία και μόνιμη εργασία. Παράλληλα, η Πύλη θα παρέχει πλήρες εκπαιδευτικό υλικό, ενώ, τέλος, μέσω αυτής θα πραγματοποιούνται και όλες οι διαδικασίες γύρω από την αξιολόγηση των δομών.

Ενίσχυση των αλλαγών του 2020

Όπως ήδη αναφέρθηκε, η νέα νομοθετική ρύθμιση έρχεται να ενισχύσει τις μεταρρυθμίσεις που καθιερώθηκαν με τον νόμο 4763/2020, και ο οποίος εισήγαγε απαραίτητες αλλαγές στο σύστημα διακυβέρνησης της επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης. Ανάμεσα στις μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν περιλαμβάνεται η καθιέρωση του Εθνικού Συστήματος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΣΕΕΚ) στα επίπεδα 3 (ΕΣΚ & ΕΠΑΣ Μαθητείας ΔΥΠΑ), 4 (ΕΠΑΛ & Λύκεια ΕΝΕΕΓΥΛ), 5 (ΙΕΚ & Μεταλυκειακό έτος - Τάξη Μαθητείας των ΕΠΑΛ) του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων και ο μετασχηματισμός της Γενικής Γραμματείας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης, η οποία επιφορτίστηκε με τον σχεδιασμό, τον συντονισμό, την προώθηση και τη διαμόρφωση των προτάσεων πολιτικής ΕΕΚ & ΔΒΜ. Επιπλέον καθιερώθηκαν τόσο το Κεντρικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΚΣΕΕΚ), όσο και Συμβούλιο Σύνδεσης με την Παραγωγή και την Αγορά Εργασίας (ΣΣΠΑΕ).

Ακόμα, βάσει ν. 4763/2020 προβλεπόταν η λειτουργία Γραφείων Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Σταδιοδρομίας (Γ.Ε.Α.Σ.) στα ΙΕΚ, ο ρόλος των οποίων αναμένεται να αναβαθμιστεί με βάση το επικείμενο νομοσχέδιο.

Όσον αφορά στις Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (Ε.Σ.Κ.) που ξεκίνησαν την περασμένη τετραετία, θα ενθαρρυνθεί η ίδρυση περισσότερων. Ήδη έγινε μνεία ότι αποτιμάται θετικά η λειτουργία των Προτύπων Επαγγελματικών Λυκείων, με τα επόμενα βήματα να περιλαμβάνουν την υλοποίηση της πρόβλεψης του νόμου 4763 για την πρακτική άσκηση και τα Κέντρα Επιμόρφωσης.