Ενημέρωση - ΜΜΕ: Κρίση και καραντίνα απογειώσαν την προπαγάνδα

Ενημέρωση - ΜΜΕ: Το γεγονός ότι μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ δεν αισθάνεται την ανάγκη να κρατά ούτε τα προσχήματα, δείχνει ότι η «ειδησεοθηρία» και η προπαγάνδα είναι τα δύο χέρια της ενημέρωσης. Όπως γράφει και ο καθηγητής Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Πλειός, η επιδημιολογική κρίση και η καραντίνα ενίσχυσαν τα πλέον αρνητικά γνωρίσματα πολλών κατεστημένων Mέσων ενημέρωσης.

Το τελευταίο παράδειγμα είναι η αντιμετώπιση του κόσμου που μαζεύτηκε στις πλατείες. Παραμερίζοντας τις παιδικές συγνώμες του δημάρχου Αθηναίων (δεν ήξερα, δεν ρώταγα, δεν φαντάστηκα, ο κόσμος φταίει κι ας κάλεσα εγώ τον κόσμο), από τη μία μεριά έχουμε καταστολή από την αστυνομία κι επιπλήξεις από τα ΜΜΕ, από την άλλη έχουμε "πέρα βρέχει". Τη στιγμή που οι κανόνες της καραντίνας δεν είχαν αλλάξει...

(δεν υπήρχε διάθεση να εστιάσουμε στην Athens Voice, αλλά το lay out δεν άφηνε περιθώριo να αφαιρεθεί το logo)

Όπως γράφει ο κος Γιώργος Πλειός: "Ούτως ή άλλως, οι έρευνες έχουν δείξει (ναι, και για την Ελλάδα) ότι όσο περισσότερο τα Mέσα εξαρτώνται από την πολιτική εξουσία, τόσο περισσότερο οι δημοσιογράφοι ενεργούν ως προπαγανδιστές και όχι ως σκαπανείς ειδήσεων. Ως εργοδότη δεν θεωρούν το κοινό, κι ας πληρώνει αυτό το κόστος λειτουργίας των Mέσων, αλλά την πολιτική εξουσία.

Κατά την κρίση δε του κορoνοϊού έγιναν πρόσθετες ρυθμίσεις από την πολιτική εξουσία, που από τη μια στοχεύουν να «σαγηνεύσουν» ακόμα περισσότερο τα ΜΜΕ, ενώ από την άλλη ίσως τα περισώζουν προσωρινά από την κατάρρευση: κονδύλια για κρατική διαφήμιση, κονδύλια για την αμοιβή των εργαζομένων, αναστολή εκπλήρωσης οικονομικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων ΜΜΕ προς το κράτος (χωρίς τεκμηρίωση) κ.ά. Σε αυτό το πλαίσιο, ο «υπάκουος» γίνεται «πιστός» κι o δύσπιστος «υπάκουος».

Εν ολίγοις αλλοιώνεται η όραση του δημοσιογράφου, μιας και έχει το ένα μάτι στο μεζέ και τ΄ άλλο στο πιλάφι. Ακολουθεί άλλο παράδειγμα «υπάκουης ειδησεογραφίας» .

ΜΜΕ νομιμοφροσύνης

«Πολλά Mέσα, από τους πρωτοσέλιδους τίτλους μέχρι την τελευταία σελίδα, πρόβαλαν φανατικά τα μέτρα αντιμετώπισης του κορονοϊού, συχνά όχι επί της ουσίας (λ.χ. αν φοράνε μάσκα, αν κρατάνε απόσταση κ.λπ.), αλλά κλείνοντας εμφατικά το μάτι προς την εξουσία, ως δήλωση νομιμοφροσύνης. Σε κάποιες περιπτώσεις ανέλαβαν και ρόλο «αστυνόμου», επιτηρητή των πολιτών και πληροφοριοδότη των αρχών. Κατά τα άλλα, σχολιάζουν καυστικά το καθεστώς επιτήρησης στην Κίνα.

Ταυτόχρονα, αν και δημοσίευσαν εκτενώς τα πρωθυπουργικά διαγγέλματα και τις ανακοινώσεις που έκαναν στις συνεντεύξεις Τύπου οι εκπρόσωποι των υπουργείων Υγείας, Πολιτικής Προστασίας κ.ά., δέχθηκαν, ως επί το πλείστον, αδιαμαρτύρητα τον περιορισμό πρόσβασης των δημοσιογράφων, τον οποίο οι διεθνείς οργανισμοί θεωρούν σοβαρό περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου και αναφέρουν σε πρόσφατες εκθέσεις τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, την ίδια στιγμή που πολλά Mέσα πρόβαλαν την κυβερνητική διαχείριση της πανδημίας, τήρησαν σιγή ιχθύος για πολλά ερωτήματα όπως για: τις παλινωδίες στη χρήση των μασκών, την απόκρυψη ή υποπροβολή των διαφορετικών επιστημονικών απόψεων από εκείνες του εκπρόσωπου Τύπου του υπουργείου Υγείας, την αναγκαιότητα περισσότερων τεστ, τις ελλείψεις μέσων προστασίας του υγειονομικού προσωπικού, την αποτελεσματική ανταπόκριση των υπηρεσιών σε ασθενείς (π.χ. Καστοριά), τις αυθαιρεσίες αστυνομικών οργάνων κατά τον έλεγχο μετακινούμενων, την κατάσταση στα ελληνικά νοσοκομεία, ενώ υπήρχε εκτενής ενημέρωση για τα νοσοκομεία άλλων χωρών, τα επίσης χαμηλά ποσοστά θνησιμότητας σε άλλες χώρες της Α. Ευρώπης με διαφορετική πολιτική, ενώ στο θέμα της μετάληψης και του εκκλησιασμού ορισμένα κράτησαν επαμφοτερίζουσα στάση.

Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (social media)

Τα ΜΚΔ, αν και συνήθως είναι σχολιαστικά Μέσα, η σιγή ιχθύος για γεγονότα που κάποιοι νόμιζαν ότι αμφισβητούν το κυρίαρχο αφήγημα συνέβαλε να γίνουν περισσότερο ειδησεογραφικά. Τα ΜΚΔ έγιναν το «ιππικό της ενημέρωσης» που διέδωσε τον θάνατο της 40χρονης στην Καστοριά, την παραβίαση της καραντίνας από συγκεντρωμένους πιστούς στον περίβολο των εκκλησιών ή και εντός αυτών, το πρόγραμμα κατάρτισης επιστημόνων (που χαρακτηρίστηκε ως «Σκόϊλ Ελικίκου»), τη βία εναντίον διερχόμενου μοτοσικλετιστή από άνδρες συνοδείας κυβερνητικού προσώπου, τα γεγονότα σε πλατεία της Αγίας Παρασκευής κ.ά.

Τα ΜΚΔ εκτός από την ενημέρωση πέτυχαν και την ανάκληση αποφάσεων ή την επέμβαση των αρμόδιων αρχών στα γεγονότα που κατέγραφαν. Με άλλα λόγια, αν και η αναμέτρηση μεταξύ κυρίαρχων ΜΜΕ και εναλλακτικών ΜΚΔ ήταν άνιση, κατάφερε να δείξει ότι η ειδησεοθηρία είναι ισχυρή δύναμη, πολύ πιο ισχυρή από το ειδησεογραφικό λιβάνισμα.

Γι' αυτό και έγινε προσπάθεια να δυσφημηστούν αρκετοί Δαυίδ των νέων μέσων από Γολιάθ των «υπάκουων». Ως εκ τούτου, όπως μετ’ επιτάσεως αναφέρουν οι διεθνείς οργανισμοί, η προστασία της ελευθερίας του Τύπου είναι το πρώτο καθήκον όσων εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με την ενημέρωση, καθώς υφίσταται ισχυρή εκτίμηση ότι η επίθεση στην ελευθεροτυπία και την ελευθεροστομία θα ενταθεί κατά το προσεχές διάστημα».