Έκθεση πραγματογνώμονα οικογένειας θύματος των Τεμπών: Πού αποδίδει τον σχηματισμό πυρόσφαιρας

Τον μηχανισμό πίσω από τη φονική πυρόσφαιρα που προκλήθηκε μετά τη σφοδρή σύγκρουση των δύο τρένων στα Τέμπη, την 28η Φεβρουαρίου 2023, επιχειρεί να εξηγήσει η έκθεση του πραγματογνώμονα Αναστάσιου Δέδε. Η μελέτη, η οποία συντάχθηκε κατόπιν εντολής της οικογένειας της 19χρονης Αναστασίας Παπαγγελή – ενός από τα θύματα του τραγικού δυστυχήματος – ρίχνει φως στις συνθήκες που οδήγησαν στη δημιουργία της εκρηκτικής φωτιάς.

Με την έκθεσή του, που έχει παραδοθεί στον εφέτη - ανακριτή από τον Φεβρουάριο του 2024, ο κ. Δέδες, που είναι ηλεκτρολόγος - μηχανολόγος εξειδικευμένος στη διερεύνηση σιδηροδρομικών δυστυχημάτων, καταρρίπτει όλες τις θεωρίες συνομωσίας για παράνομο εύφλεκτο υλικό αποδίδοντας την δημιουργία της πυρόσφαιρας στην ανάφλεξη των ελαίων των μετασχηματιστών της επιβατικής αμαξοστοιχίας.

Τι αναφέρεται για την έκρηξη

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, δύο δευτερόλεπτα πριν τη σύγκρουση παρατηρείται έντονος φωτισμός που πιθανότατα είναι από τροχοπέδηση της επιβατικής αμαξοστοιχίας, σημειώνει ο πραγματογνώμονας - και συνεχίζει. Από τα στοιχεία (καταγραφή ταχύτητας της εμπορικής αμαξοστοιχίας) προέκυψε ότι η συγκεκριμένη αμαξοστοιχία πριν τη σύγκρουση τροχοπέδησε και αυτή. Τελικά είχαμε σύγχρονη τροχοπέδηση των ηλεκτραμαξών και των δύο αμαξοστοιχιών.

Επειδή τη στιγμή της σύγκρουσης, υπήρχαν τροχοπεδήσεις αποτέλεσμα ήταν και η παραγωγή σπινθήρων στις σιδηροτροχιές. Αμέσως μετά τη σύγκρουση έγινε άμεση συρρίκνωση του φέροντος οργανισμού των ηλεκτραμαξών, με αποτέλεσμα τη διάρρηξη των δοχείων που περιείχαν έλαιο ψύξης των μετασχηματιστών. Το συγκεκριμένο έλαιο είχε σημείο ανάφλεξης μεγαλύτερο των 300 βαθμών Κελσίου και σημείο έκρηξης άνω των 400 βαθμών Κελσίου (18). Η συνολική ποσότητα του ελαίου ψύξης ήταν 7200 κιλά καθόσον κάθε μετασχηματιστής περιείχε
2400 κιλά ψυκτικού σιλικονούχου ελαίου.

Με τη σύγκρουση, λοιπόν, η μεγάλη ποσότητα του λαδιού διασκορπίστηκε στο σημείο και αναμίχτηκε εκτοξευόμενο, σαν εκνέφωμα με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Είχαμε, λοιπόν, δύο εστίες πυροδότησης, η μία στο ύψος των σιδηροτροχιών (κάτω ακριβώς από τους μετασχηματιστές), που πυροδοτήθηκε από τους σπινθήρες της τριβής λόγω τροχοπέδησης και μια δεύτερη πυροδότηση, που έγινε στο εκνέφωμα που είχε κατακλύσει τον χώρο πάνω από τις οροφές, όπου με την αποκοπή του αγωγού παροχής ρεύματος στον παντογράφο δημιουργήθηκε, με αποτέλεσμα να έχουμε τη δεύτερη μεγάλη λάμψη, η οποία πυροδότησε το εκρηκτικό μείγμα των παραγώγων χημικών στοιχείων του ελαίου ψύξης μαζί με το οξυγόνο και διατήρησε τη λάμψη. Όταν μειώθηκαν τα προϊόντα της καύσης η «μπάλα», άρχισε σταδιακά να μειώνει τη διάμετρό της και τελικά μετά λίγα δευτερόλεπτα κατέπεσε, όπως αναφέρει.

Όπως επισημαίνει η έκθεση Δέδε, «το φαινόμενο Arc Flash αποτελεί μία επικίνδυνη κατάσταση η οποία συνοδεύεται από την απελευθέρωση τεράστιας ποσότητας ενέργειας που προκαλείται από ένα ηλεκτρικό τόξο (NFPA 70E - the relevant standard from the National Fire Protection Association). Η κλιμάκωση ενός φαινομένου Arc Flash εκδηλώνεται με τη μορφή έκρηξης τόξου (Arc Blast ). Η συνέχιση του φαινομένου αυτού καταλήγει σε βραχυκύκλωμα, όπως στην περίπτωσή μας που ενεργοποιεί τον αντίστοιχο διακόπτη προστασίας, ο οποίος μετά από συγκεκριμένο χρόνο διακόπτει την παροχή ρεύματος και τελικά έχουμε διακοπή. Το φαινόμενο όπως εξελίσσεται περιγράφεται παρακάτω. Είναι εμφανές ότι κατά την εξέλιξη αναπτύσσονται θερμοκρασίες εως 20.000 °C.»

Η δημιουργία της πυρόσφαιρας σύμφωνα με την Έκθεση Δέδε

Στις 23:18:28 γίνεται η μετωπική σύγκρουση.

Στις 23:18:29 δημιουργείται λάμψη σχήματος «μπάλας».

Από 23:18:29-23:18:32 η διάμετρος της «μπάλας» μεγαλώνει.

Από 23:18:32-23:18:40 η διάμετρος μικραίνει καθώς εξαντλούνται τα αέρια καύσιμα (παράγωγα από την εκτίναξη-εκνέφωση) του ψυκτικού λαδιού των μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών που συγκρούστηκαν. Ακολούθως η πυρκαγιά επεκτάθηκε στα βαγόνια της επιβατικής και συνεχίστηκε λόγω υπάρχουσας καύσιμης ύλης (πλαστικά, καθίσματα, κουρτίνες από ύφασμα, μονώσεις).

Οι διαφορές της ώρας που εμφανίζονται στις φωτογραφίες και στην πραγματική ώρα αποδίδονται από τον τεχνικό σύμβουλο της οικογένειας στη ρύθμιση του ρολογιού της κάμερας: «Από την έρευνα των διορισμένων πραγματογνωμόνων προέκυψε ότι υφίσταται απόκλιση 2 λεπτών και 50 δευτερολέπτων από την πραγματική ώρα που καταγράφει ορθά η κάμερα Αυτοκινητοδρόμου Αιγαίου», αναφέρεται στην έκθεση.

Δείτε όλη την έκθεση του Αναστάσιου Δέδε.