Έκθεση για την Υγεία στην Ευρώπη: Έμφαση σε ενεργό γήρανση, εργατικό δυναμικό - Τα αγκάθια στο ΕΣΥ

Την έκθεση Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2024 δημοσίευσαν η Κομισιόν και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Η φετινή έκδοση υπογραμμίζει τη σημασία της δια βίου προαγωγής της υγείας και της πρόληψης ασθενειών για την τόνωση της υγιούς γήρανσης. Τονίζει επίσης την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης των ελλείψεων εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η έκθεση καταδεικνύει ότι παρόλο που το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην Ευρώπη έχει ανακάμψει μετά την πανδημία σε 81,5 χρόνια κατά μέσο όρο, ένα χάσμα 8 ετών παραμένει μεταξύ των χωρών με το υψηλότερο και το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής. Σκιαγραφούνται επίσης οι διαφορές με βάση το φύλο στα έτη υγιούς ζωής σε ολόκληρη την ΕΕ, δείχνοντας ότι ενώ οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες κατά μέσο όρο, περνούν 5 χρόνια περισσότερα από τους άνδρες κατά μέσο όρο σε κακή υγεία.

Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης την επείγουσα ανάγκη δράσης για την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε εργατικό δυναμικό στον τομέα της υγείας, που υπολογίζεται σε 1,2 εκατομμύρια γιατρούς, νοσηλευτές και μαίες το 2022. Με πάνω από το ένα τρίτο των γιατρών και το ένα τέταρτο των νοσηλευτών στην Ευρώπη είναι ηλικίας άνω των 55 ετών και αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν στην Τα επόμενα χρόνια, απαιτείται αποφασιστική δράση για να διασφαλιστεί η υποστήριξη του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης στον τομέα της υγείας. Απαιτείται δράση σε πολλά διαφορετικά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων μεγαλύτερων επενδύσεων, βελτιωμένων συνθηκών εργασίας και περισσότερων ευκαιριών κατάρτισης.

Η Στέλλα Κυριακίδη, Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, δήλωσε: «Το τοπίο της υγείας μας αλλάζει ραγδαία στην Ευρώπη, με την ψηφιοποίηση, την κλιματική αλλαγή, τις δημογραφικές αλλαγές και τις κοινωνικές αλλαγές που δημιουργούν νέες και περίπλοκες προκλήσεις. Τα τελευταία 5 χρόνια, η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID, την αντιμετώπιση βασικών προκλήσεων για την υγεία και την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας της Ένωσης Υγείας μας. Χαιρετίζω τη σημερινή έκθεση, η οποία παρέχει στέρεες αποδείξεις για το σημαντικό έργο που υπάρχει για την αντιμετώπιση αυτών των πιέσεων με καινοτομία, επενδύσεις και υποστήριξη στο εργατικό δυναμικό μας. Τονίζει επίσης τη σημασία των δικών μας καθημερινών επιλογών για να παραμείνουμε υγιέστεροι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».

Οι πληγές του ΕΣΥ

Ελλείψεις σε νοσηλευτές, γηρασμένο υγειονομικό προσωπικό και έλλειμμα σε παθολόγους και γενικούς ιατρούς είναι τα διαχρονικά προβλήματα του ΕΣΥ.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα με 7% βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο (11%) απασχόλησης στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας, σημαντικά μακριά από την πρωτιά της Νορβηγίας (20,2%).

Μάλιστα ενώ η Ελλάδα έχει μία από τις υψηλότερες αναλογίες γιατρών ανά πληθυσμό στην Ευρώπη, με 6,6 ανά 1.000 κατοίκους, εντούτοις, η έκθεση παρατηρεί ότι τα στοιχεία για την Ελλάδα αφορούν όλους τους γιατρούς με άδεια άσκησης επαγγέλματος. Επομένως περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό γιατρών που μπορεί να μην ασκούν πλέον το επάγγελμα αλλά έχουν διατηρήσει την άδειά τους.

Ως προς το νοσηλευτικό προσωπικό η χώρα κατατάσσεται τελευταία, με σημαντική εξάρτηση από το προσωπικό των νοσοκομείων. Αυτή η ανισορροπία δημιουργεί εξάρτηση από τους γιατρούς για υπηρεσίες που συνήθως διαχειρίζονται νοσηλευτές σε άλλες χώρες.

Ένα επιπλέον πρόβλημα της χώρας είναι ο υψηλός αριθμός αποφοίτων νοσηλευτικής με ανεπαρκή προσόντα.

Η Ελλάδα και η Ρουμανία καταγράφουν τους περισσότερους αποφοίτους -πάνω από 100 ανά 100.000 πληθυσμού- όπως όμως σημειώνει η έκθεση, περίπου το 90% εξ αυτών ολοκληρώνουν προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που δεν πληρούν τα ελάχιστα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα επαγγελματικά προσόντα νοσηλευτών γενικής φροντίδας.

Εξάλλου η έκθεση επισημαίνει τη γήρανση του ιατρικού προσωπικού ως αυξανόμενο πρόβλημα σε πολλές χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2022 το 40% των γιατρών σε σχεδόν τις μισές χώρες της ΕΕ ήταν άνω των 55 ετών, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για πιθανό μεγάλο κύμα συνταξιοδοτήσεων τα επόμενα χρόνια. Αυτή η κατάσταση μπορεί να επιδεινώσει τις τρέχουσες ελλείψεις σε προσωπικό, ιδιαίτερα εάν δεν υπάρχει επαρκής εισροή νέων γιατρών για να καλύψουν τα κενά από όσους αποσύρονται, σχολιάζει η έκθεση.

Η Ελλάδα, όπως και πέντε ακόμα χώρες (Ιρλανδία, Λετονία, Πορτογαλία, Τσεχία, Ισπανία) αναφέρει ο ΟΟΣΑ, στις στρατηγικές για τη διατήρηση ή και την αύξηση του ιατρικού δυναμικού έχουν συμπεριλάβει την παράταση των ορίων έως την συνταξιοδότηση αναφορικά με τους γιατρούς.

Αξιοσημείωτες είναι και οι μετακινήσεις γιατρών εντός ΕΕ, με την έκθεση να αναφέρει ότι το 2022 ο μεγαλύτερος αριθμός προήλθε από τη Ρουμανία, την Αυστρία και την Ελλάδα. Ενδεικτικά, 185 Έλληνες γιατροί έφυγαν για Γερμανία και Ελβετία το 2022 και 2023 αντίστοιχα.

Η τελευταία χρόνια πληγή του ΕΣΥ, όπως επισημαίνεται από την έκθεση, είναι η έλλειψη παθολόγων στα ελληνικά νοσοκομεία. Μόλις 6% είναι το ποσοστό τους, σύμφωνα με τα δεδομένα του ΟΟΣΑ, σε αντίθεση με το 49% της Πορτογαλίας, που κατέχει το υψηλότερο ποσοστό.