Είναι η Ειρήνη κακιά λέξη;
Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα πυρηνικά όπλα εισήγαγαν την έννοια της «εξασφαλισμένης αμοιβαία καταστροφής» (MAD). Αργότερα, ο «εκδημοκρατισμός» των «όπλων μαζικής καταστροφής» γέννησε τις «ασύμμετρες απειλές»: σήμερα, κάθε απρόσεκτος ή παράφρων πολέμαρχος μπορεί να προξενήσει καταστροφή αποκαλυπτικών διαστάσεων.
Τα κινήματα ειρήνης που αντιτίθενται στους πολέμους είναι φυσιολογικά πολυφωνικά και πολύμορφα. Διεθνώς, πάντα υπάρχουν εκείνοι που «εργαλειοποιούν» τη φιλειρηνική διάθεση των πολιτών για να προωθήσουν στενότερες ατζέντες: τη δεκαετία του 1980, η ΕΕΔΥΕ καταφερόταν λυσσωδώς κατά των αμερικανικών πυραύλων, αλλά όχι κατά των σοβιετικών. Ένας δεύτερος κύκλος, καταδικάζει ρητά κάποιο από τα εμπόλεμα μέρη (κατά κανόνα τον επιτιθέμενο, καθώς αυτός είναι που δεν θέλει την ειρήνη): τους Αμερικάνους (στο Βιετνάμ τη δεκαετία του 1960 και του 1970, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν το 2000 κ.λπ), τους Ρώσους (στην Tσεχοσλοβακία το 1968, στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του 1980, σήμερα στην Ουκρανία) κ.λπ. Υπάρχει και ένα τρίτος κύκλος, που δεν εξετάζει τα συμφραζόμενα της κάθε ένοπλης σύγκρουσης, αλλά εκφράζει απλά έναν Πασιφισμό, που στρέφεται γενικά -και απλά- υπέρ της Ειρήνης και κατά (κάθε) Πολέμου.
Στα κινήματα ειρήνης στην Ελλάδα, είχαμε ανέκαθεν πολύ από τον πρώτο και τον δεύτερο κύκλο, και σχεδόν καθόλου από τον τρίτο. Οι πολιτικές μας δυνάμεις παραδοσιακά έλεγχαν την κοινωνία και ήταν σταθερά στοιχισμένες στο διεθνές γεωπολιτικό παιχνίδι. Ο Εθνικός Διχασμός έγινε για να πάμε με την Entente, o Εμφύλιος Πόλεμος για να μην πάμε με τη Ρωσία. Ακόμα και στην καρδιά της χούντας, στην πύλη του Πολυτεχνείου οι καταληψίες φοιτητές έγραψαν «έξω αι ΗΠΑ» και «έξω το ΝΑΤΟ» (!) Από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, επαναλαμβάνεται στη Βουλή, ως mantra και raison d’être των κυβερνώντων, πως «ανήκουμε εις την Δύσιν».
Σήμερα, με αφορμή την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, εμφανίζεται μία ισχυρή ακομμάτιστη πασιφιστική διάθεση, που μιλάει απλά για «Ειρήνη» χωρίς να μπαίνει στις λεπτομέρειες της συγκεκριμένης σύρραξης. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως εδώ εμφιλοχωρεί μία κάποια φιλορωσίζουσα αμηχανία. Από την άλλη, κάθε Ουκρανός που κρύβεται στα καταφύγια θα προσυπέγραφε αυτό το αίτημα και θα ήθελε οι φωνές για «Ειρήνη» να κατακλύσουν ολόκληρο τον κόσμο.
Αυτός ο νέος ελληνικός Πασιφισμός αντιμετωπίζεται από πολλούς (κυρίως τα συστημικά ΜΜΕ και τους θιασώτες του «αντισύριζα» μετώπου) επιθετικά και απαξιωτικά, ως κρυφός «πουτινισμός» ή (ακόμα χειρότερα) ως ρωσική προπαγάνδα! Αυτό είναι παράλογο. Την Ειρήνη και την κατάπαυση του πυρός δεν τη θέλει ο Πούτιν, που «ήρξατε χειρών αδίκων», αλλά οι ηρωικά αμυνόμενοι Ουκρανοί!
Από εκεί και πέρα, είναι κατανοητή η πικρία εκείνων που θα ήθελαν να διαμορφώσουν στο αναπτυσσόμενο κίνημα ειρήνης για την Ουκρανία, έναν πρώτο και δεύτερο κύκλο, αλλά «δεν φτάνουν». Η αλήθεια είναι πως δεν φαίνεται να είναι πολλοί όσοι θέλουν να αξιοποιήσουν την ρωσική εισβολή για να κάνουν αντιπολίτευση στον Πούτιν στην Ελλάδα ή για να διαμορφώσουν έναν «συστημικό αντιρωσισμό». Δεν έχω τίποτα εναντίον αυτών των ευγενών επίδικων, αλλά δεν συμφωνώ, στο όνομα της μη ανάδειξής τους από το λαϊκό κίνημα, να κατακρημνίζουμε αδίκως όσους βγαίνουν στον δρόμο για ειρήνη στην Ουκρανία. Εντάξει, είναι γνωστό πως «όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια», αλλά από την άλλη, ας μην καίμε «τα χλωρά μαζί με τα ξερά»!
Ο Νίκος Ράπτης είναι στέλεχος του Κόμματος για τα Ζώα. Το βιβλίο του «Πολιτική Φιλοζωία» (2020) κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο
