Νόμος συνδέει την IP του σπιτιού σου με το ΑΦΜ: Πού θα πέσουν πρόστιμα - Προβλήματα με το free WiFi

Τσουχτερά πρόστιμα είναι η απάντηση στις τεράστιες οικονομικές απώλειες που προκαλεί η διαδικτυακή πειρατεία, τόσο στις εταιρείες όσο και στο κράτος. Η δικαιοσύνη «μίλησε» και η νομοθεσία για την καταπολέμησή της γίνεται πλέον πιο αυστηρή, καθώς ο νέος νόμος 5179/2025 (ΦΕΚ Α’/26/20-2-2025) επιβάλλει πρόστιμα όχι μόνο στους διακινητές, αλλά και στους τελικούς χρήστες που καταναλώνουν παράνομο περιεχόμενο και μάλιστα με άμεση διασύνδεση μεταξύ Internet Protocol (πρωτόκολλο διαδικτύου) και Αριθμού Φορολογικού Μητρώου του χρήστη που σερφάρει στον κυβερνοχώρο.

Συγκεκριμένα, η νέα νομοθεσία για τη διασύνδεση του IP με τον ΑΦΜ που εισάγει μια σειρά από μέτρα και διαδικασίες για τη διευκόλυνση της παρακολούθησης και της καταγραφής των οικονομικών συναλλαγών, προβλέπει τα παρακάτω πρόστιμα:

• Ιδιώτες χρήστες: Πρόστιμο 750€, το οποίο διπλασιάζεται στα 1.500€ σε περίπτωση υποτροπής.
• Επαγγελματικοί χώροι (π.χ. καφετέριες, ξενοδοχεία): Πρόστιμα από 1.500€ έως 3.000€.
• Οργανωμένη παράνομη αναμετάδοση ή μεταπώληση πειρατικών συνδρομών: Κυρώσεις από 5.000€ έως 10.000€.

Οι αρχές θα έχουν το δικαίωμα, μέσω εισαγγελικής άδειας, να ζητήσουν από τους παρόχους στοιχεία, όπως είναι το ΑΦΜ, ούτως ώστε να συνδέσουν διευθύνσεις IP με τα πρόσωπα που θεωρητικά καταναλώνουν ή διακινούν πειρατικό υλικό.

Μια απόφαση που μάλλον θα προκαλέσει πονοκέφαλο στο μέλλον, αφού υπάρχουν αρκετά γκρίζα σημεία -όπως η έγκυρη ταυτοποίηση, η προστασία των προσωπικών δεδομένων και η διαδικασία είσπραξης των προστίμων- που θα έπρεπε να αποσαφηνιστούν, λέει στο flash.gr ο δικηγόρος, Κωνσταντίνος Γώγος…

«Μέχρι σήμερα, ο προηγούμενος νόμος προέβλεπε την ποινική εμπλοκή και την επιβολή προστίμων στον πάροχο. Τώρα, για πρώτη φορά ο καινούριος νόμος επιβάλλει πλέον διοικητικά πρόστιμα στο χρήστη. Πράγμα το οποίο αλλάζει ριζικά τον ειδικό νόμο που αφορά ακριβώς στα συγκεκριμένα κριτήρια, αλλά με κάποια εύλογα κενά. Για παράδειγμα, τι γίνεται σε περιπτώσεις ξενοδοχείων, καταστημάτων και ούτε καθεξής, οι οποίοι παραχωρούν δωρεάν το WiFi τους; Έτσι όπως είναι δομημένος αυτή τη στιγμή ο νόμος, φαίνεται να επιβάλλεται κύρωση αποκλειστικά και μόνον, αρχικώς στο κατάστημα, καθώς ο χρήστης ο ίδιος είναι δύσκολο να βρεθεί.

Σε μία συνοικιακή καφετέρια, σ’ ένα μαγαζί κοινωνικού ενδιαφέροντος μικρού τύπου, δεν νομίζω ότι υπάρχει δυνατότητα 24ωρης παρακολούθησης και απασχόλησης ενός μόνιμου IP developer, ο οποίος να εμποδίζει ανά πάσα ώρα και στιγμή οποιοδήποτε χρήστη μπορεί να θέλει να κάνει παράνομη δραστηριότητα.  Στην πραγματικότητα, εδώ πέρα, τιμωρώ αυτόν ο οποίος είναι ο μεσάζοντας. Είναι σαν να λέω, να τιμωρήσω για ανθρωποκτονία αυτόν που μου πούλησε το μαχαίρι της κουζίνας!»

«Αυθαίρετα πρόστιμα, λάθη και τεχνικά προβλήματα»

Αυθαίρετα πρόστιμα, λάθη και τεχνικά προβλήματα, είναι μερικά από τα θέματα που βάζει στο τραπέζι και ο κύριος Βασίλης Ζωγράφος, Υποψήφιος Διδάκτωρ στον τομέα της Πληροφορικής και της Επιστήμης των δεδομένων. Υπάρχει ο κίνδυνος, μας λέει, η παράνομη δραστηριότητα ενός επισκέπτη-χρήστη του διαδικτύου, να στιγματίσει υπηρεσίες, ιδρύματα, ξενοδοχεία, εστιατόρια κοκ…

«Υπάρχουν πολλά ζητήματα, που πρέπει να λυθούν. Για παράδειγμα, όταν εγώ χρησιμοποιώ σε διαμοιρασμένες IPs ή κοινές IPs ή ένα κοινό Wi-Fi, η δική μου δραστηριότητα ξαφνικά θα «χρωματίσει» το χώρο που του ανήκει το Wi-Fi. Ένα ξενοδοχείο, ένα εστιατόριο, ένα δημόσιο ίντερνετ, οτιδήποτε, μια δημόσια υπηρεσία.

Επίσης υπάρχουν και πάρα πολλά τεχνικά προβλήματα, υπάρχουν πάρα πολλές πιθανότητες λαθών και αυθαίρετων προστίμων. Δηλαδή, οι αποφάσεις της επιτροπής δεν απαιτούν δικαστική κρίση εκ των προτέρων. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να γίνει λάθος ταυτοποίηση και μάλιστα η προσφυγή που θα κάνω εγώ δεν θα αναστείλει την απόφαση, έτσι ο χρηστής μπορεί να πληγεί με ένα πρόστιμο και μπλοκάρισμα, πριν ακόμα μπορεί να αποδείξει την αλήθεια. Γιατί εγώ π.χ. είμαι ιδιοκτήτης ενός εστιατορίου, έχω ανοιχτό το Wi-Fi μου, ένας πελάτης το χρησιμοποιεί για τη θέαση ενός παράνομου οπτικοακουστικού υλικού και ξαφνικά βρίσκομαι εγώ μπλεγμένος, χωρίς να ευθύνομαι. Γιατί κάποιος άλλος έκανε κατάχρηση της χρήσης του δικού μου ιδιωτικού δικτύου του Wi-Fi.»

«Ο νόμος επιτρέπει παρακολούθηση για διοικητικές παραβάσεις»

Η σύνδεση του ΑΦΜ με την IP διεύθυνση του χρήστη, είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία του νέου πλαισίου. Οι αρχές – συμπεριλαμβανομένων της ΑΑΔΕ, της Οικονομικής Αστυνομίας και της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς – αποκτούν πλέον τη δυνατότητα να αντλούν στοιχεία από παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου, κατόπιν εισαγγελικής εντολής, ενισχύοντας την επιβολή των κυρώσεων. Τι γίνεται όμως με τα προσωπικά δεδομένα; Στην πραγματικότητα με αυτό το νόμο, δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης ατόμων χωρίς ποινικό κακούργημα για διοικητική παράβαση κι αυτό είναι θέμα, τονίζει ο κύριος Γώγος…

«Σίγουρα υπάρχουν κάποια ζητήματα ως προς το κατά πόσον ξεπερνάει τα όρια αυτής της διοικητικής παράβασης σε τέτοιο σημείο προκειμένου να γίνεται άρση για τα πάντα. Για να μπορεί να παρακολουθείται ο χρήστης. Δηλαδή για να καταλάβουμε, ας υποθέσουμε το εξής… Έχω ένα ξενοδοχείο 100 δωματίων. Στην πραγματικότητα με αυτό το νόμο τι γίνεται; Δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης 100 διαφορετικών ατόμων χωρίς ποινικό κακούργημα για διοικητική παράβαση; Είναι θέμα. Είναι θέμα.

Θεωρώ ότι μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα όταν και αν ξεκινήσουν αυτά τα μέτρα να επιβάλλονται και σε περίπτωση που έχουμε κυρώσεις, θεωρώ ότι οι προσφυγές θα πέφτουν η μία μετά την άλλη. Και πιστεύω ότι αργά ή γρήγορα θα υπάρχουν δικαιώσεις και τροποποιήσεις. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα να κάνουν αυτές τις προσφυγές ή ότι δεν θα υπάρξει κόσμος ο οποίος θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμο χωρίς να έχει την οικονομική δυνατότητα να προσβάλει την επιβολή του.

Για το ευαίσθητο ζήτημα ιδιωτικότητας που προκύπτει, μας μίλησε και ο κύριος Ζωγράφος. Ο υποψήφιος Διδάκτωρ στον τομέα της Πληροφορικής και της Επιστήμης των δεδομένων, τόνισε πως η δυνατότητα να ταυτοποιήσεις χρήστες μέσω IP και να διαβιβάσεις τα προσωπικά τους στοιχεία εγείρει σοβαρά ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων. 

«Δεν είναι ξεκάθαρο πόσο εύκολα μπορεί να ζητήσει το κράτος αυτά τα στοιχεία και υπό ποιες προϋποθέσεις. Μετά, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος παρακολούθησης, χωρίς διαφάνεια ή κάποιο δικαστικό έλεγχο. Γιατί από τη στιγμή που το IP μου, δηλαδή το Internet Protocol, η διεύθυνση μου, θα αρχίσει να τακτοποιείται με το ΑΦΜ μου, σημαίνει ότι παύει να υπάρχει ανωνυμία. Και αν υπάρχουν κάποια ζητήματα παράνομης δραστηριότητας, το καταλαβαίνω. Αλλά αν εγώ μέσα από εκεί παρακολουθούμαι χωρίς να το γνωρίζω για το τι επισκέπτομαι, μπορεί ξαφνικά όλα αυτά τα δεδομένα τα οποία παράγω από τη χρήση του διαδικτύου, να φτάσουν στα χέρια ενός data broker, δηλαδή μιας εταιρείας η οποία διακινεί στοιχεία και τα πουλάει για τη δημιουργία profiles, για τη δημιουργία χειραγώγησης και πολλών άλλων πραγμάτων.»

Μάλιστα τα πράγματα δυσκολεύουν όταν το WiFi μιας οικείας, χρησιμοποιείται από χρήστες που οι ιδιοκτήτες μπορεί να έχουν δώσει πρόσβαση. Για παράδειγμα, παιδιά που αδυνατούν να καταλάβουν τη σοβαρότητα κατανάλωσης παράνομου περιεχομένου. Σε αυτήν την περίπτωση, μας λέει ο κύριος Ζωγράφος, είναι πολύ δύσκολο να αποδείξει κάποιος ότι δεν ευθύνεται γι αυτήν την προβολή, δεν είναι όμως αδύνατο. Είναι ωστόσο ιδιαίτερα κοστοβόρο και χρονοβόρο…

«Ισχύει αυτό. Δεν είναι απλά πιο δύσκολο, είναι σχεδόν αδύνατο. Βέβαια, προσέξτε. Αν μπω στην πρακτική, να θελήσω να αποδείξω ότι δεν ήμουν εγώ ο χρήστης, όπου επισκέφθηκε μια ιστοσελίδα, με παράνομο υλικό διακίνησης, μπορεί να γίνει. Απλά αρχίζουν άλλες διαδικασίες, γιατί όταν εγώ συνδεθώ στο Wi-Fi του σπιτιού, του εστιατορίου, οποιουδήποτε δρομολογητή -ο δρομολογητής είναι αυτός που μου παράγει το Wi-Fi, δηλαδή το ασύρματο δίκτυο που εγώ συνδέομαι. Αυτός ο δρομολογητής λοιπόν, έχει μέσα ένα καταγραφικό αρχείο το οποίο τι κάνει; Όποιος συνδέεται, καταγράφει το λεγόμενο IMEI, το οποίο είναι η μοναδική ταυτότητα, μια αλφαριθμητική σειρά, όπου έχει την ταυτότητα της συσκευής που συνδέθηκε στον δρομολογητή, και εκεί καταγράφεται και η δραστηριότητα.

Οπότε λοιπόν, αν θελήσει κάποιος να αποδείξει ότι δεν είναι εγώ αυτός που κατέβασε ή παρακολούθησε ένα παράνομο περιεχόμενο, μπορεί να το κάνει. Απλά είναι μια «επίπονη» διαδικασία, η οποία μέχρι που να τελεσφορήσει, μπορεί να πρέπει να πληρωθεί το διοικητικό πρόστιμο κι αυτό να μην το αντέχει η τσέπη του ανθρώπου που επιβαρύνεται και ταυτόχρονα να είναι και αποκλεισμένος από συγκεκριμένα website, χωρίς να ευθύνεται!»