COP26: Ποιος είναι ο απολογισμός της Γλασκόβης - Πέτυχε ή απέτυχε στους στόχους της;

Η Διάσκεψη της Γλασκόβης (COP 26) άνοιξε με ένα εύπεπτο motto του Ηνωμένου Βασιλείου: “coal, cars, cash and trees”. Το motto ουσιαστικά περιγράφει – κατά την ανάγνωση μου επικίνδυνα πρόχειρα – τα θέματα που θα έπρεπε να επιλυθούν κατά τις εργασίες: λιγότερος άνθρακα, καθαρά αυτοκίνητα, ζεστό χρήμα, περισσότερα δένδρα. Δυστυχώς η συμβολή της διοργανώτριας χώρας στη μάχη των διαπραγματεύσεων που εξελίχθηκε στη Γλασκόβη – και εξελίσσεται και αυτό το σαββατοκύριακο, καθώς οι εργασίες πήραν μικρή παράταση – μάλλον εξαντλήθηκε στο παραπάνω ευφυολόγημα.

Ποιος είναι λοιπόν ο απολογισμός της Γλασκόβης, τουλάχιστον μέχρι το απόγευμα της 13ης Νοεμβρίου όταν και δεν είχαν ακόμη ολοκληρωθεί οι εργασίες κυρίως ως προς το Άρθρο 6 που αφορά το εμπόριο άνθρακα (carbon trading).

Πέτυχε ή απέτυχε στους στόχους της;

Στην ανάγνωση μου, η επιτυχία ή η αποτυχία μίας Παγκόσμιας Διάσκεψης για ένα σύνθετο θέμα, όπως δηλαδή αυτό της Κλιματικής Κρίσης, κρίνεται από ένα απλό ερώτημα: αν δημιούργησε ορμή για την επόμενη Διάσκεψη (το 2022, στην Αίγυπτο) ή αν της κληροδότησε περισσότερες δυσκολίες. Σε μία προσπάθεια να απαντήσω στο ερώτημα, σταχυολογώ θεατές και αθέατες όψεις της Διάσκεψης:

Την εμπιστοσύνη στην επιστημονική γνώση, σημαντική κατάκτηση αν κάποιος αναλογισθεί τις καθυστερήσεις στη λήψη των αναγκαίων μέτρων λόγω αμφισβητήσεων του παρελθόντος ως προς το ρυθμό εξέλιξη της κλιματικής κρίσης. Σε αυτή τη Διάσκεψη, η επιστημονική εκτίμηση ότι η αύξηση της θερμοκρασίας που αναμέναμε το 2040 έχει έρθει δέκα έτη νωρίτερα, δεν αμφισβητήθηκε αλλά αντιθέτως αποτέλεσε βάση των εργασιών.

Τη συμφωνία συνεργασίας ΗΠΑ – Κίνας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η συμφωνία είναι σημαντική, όχι μόνο γιατί οι δύο αυτές χώρες συμβάλλουν κατά περίπου 45% στις ετήσιες εκπομπές άνθρακα σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά κυρίως γιατί η αποκατάσταση του επικίνδυνα διαμορφούμενου «ψυχροπολεμικού» κλίματος μεταξύ των δύο χωρών (και επί Προεδρίας Μπάιντεν), περιορίζει τον πόλεμο δασμών και τον οικονομικό προστατευτισμό. Βοηθά έτσι στη σταδιακή απομάκρυνση και των δύο χωρών από τα ορυκτά καύσιμα και τη στροφή τους σε οικονομίες μηδενικού άνθρακα (το 2050 για τις ΗΠΑ και το 2060 για την Κίνα). Όμως θα πρέπει να επισημανθεί ότι η συμφωνία είναι ακόμα στα πρώτα της στάδια («it is the floor and not the ceiling») και θα χρειαστεί χρόνος και προσπάθεια για να ευδοκιμήσει, ενώ δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί η άποψη ότι προέκυψε (η συμφωνία) για επικοινωνιακούς λόγους και μόνο.

Την επιστροφή των Ηνωμένων Πολιτειών στη Συμφωνία των Παρισίων (είχαν αποχωρήσει με θόρυβο επί Προεδρίας Τραμπ), γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των Ηνωμένων Εθνών ως οργάνου πολυμερών διαπραγματεύσεων, με άλλα λόγια της πλατφόρμας για τις απαιτούμενες ζυμώσεις.

Τη δέσμευση των χωρών – μεταξύ των οποίων και της Βραζιλίας, που όμως επιμένει μέχρι και σήμερα στην καταστροφική διαχείριση του Αμαζόνιου – για το μηδενισμό του ποσοστού αποψίλωσης δασών μέχρι το 2030. Αρκεί βέβαια και αυτή η δέσμευση να μην έχει την τύχη της προηγούμενης του 2015…

Την επιμονή των κρατών αλλά και της Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα, στη συμπερίληψη στο τελικό ανακοινωθέν της υποχρέωσης των Κρατών για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 45% το 2030 και το σχεδόν μηδενισμό τους το 2050, ώστε η αύξηση της θερμοκρασίας να παραμείνει κάτω από τον 1.5 βαθμό Κελσίου.

Τη σταθερή στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερες οικονομίες το 2050 και την αυστηροποίηση των στόχων μετριασμού των εκπομπών άνθρακα το 2030.

Την απόφαση για ένα πρόγραμμα μετριασμού των εκπομπών μεθανίου, μίας δηλαδή χημικής ένωσης που είναι περισσότερο επικίνδυνη από το διοξείδιο του άνθρακα ως προς τη συμβολή της στην παγκόσμια θέρμανση.

Τη δέσμευση των Ηνωμένων Εθνών για την «αστυνομία» άνθρακα, ουσιαστικά την παρακολούθηση (και με δορυφόρους) των «leaks», δηλαδή των εκπομπών άνθρακα που δεν δηλώνονται (αφορά κυρίως τις χώρες παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου),

Τη συμμαχία των 11 (Κόστα Ρίκα, Δανία, Γαλλία, Ιρλανδία, Σουηδία αλλά και Κεμπέκ, Ουαλία, Γροιλανδία, κ.α.) που ανακοινώθηκε στη Γλασκώβη την περασμένη Πέμπτη και στοχεύει στο σταδιακό τερματισμό της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου,

αλλά και:

Την αδυναμία τήρησης των στόχων για το μετριασμό των εκπομπών άνθρακα από την πλειοψηφία των Κρατών Μελών. Άλλωστε, η παγκόσμια κοινότητα προσήλθε στις εργασίες της Διάσκεψης με 16% περισσότερες εκπομπές άνθρακα από αυτές το 2019 (το 2020 δεν υπολογίζεται καθώς τα παγκόσμιας κλίμακας περιοριστικά μέτρα λόγω της πανδημίας οδήγησαν σε μείωση των εκπομπών άνθρακα, μείωση που ήταν προφανώς πρόσκαιρη όπως αποδείχθηκε μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων).

Την αδυναμία λήψης της (απόλυτα αναγκαίας) απόφασης για τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών για τις δράσεις μετριασμού των εκπομπών άνθρακα και προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής,

Τη διαφωνία της Κίνας και της Ινδίας για μία σαφή αναφορά στην εξάλειψη (phase out) της χρήσης άνθρακα στο κείμενο αποφάσεων της Διάσκεψης.

Την ανησυχία για το ρόλο της Ινδίας, της «μεγάλης άγνωστης». Η Ινδία δεσμεύθηκε για τη μετάβαση της σε οικονομία μηδενικού άνθρακα το 2070 (!), επικαλούμενη τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Τον χορό των αντιφάσεων, λ.χ. τις (πράσινες) σκανδιναβικές χώρες που επιμένουν να επενδύουν στην εξόρυξη φυσικού αερίου, το (ευρηματικό και απολύτως οξύμωρο) πρόγραμμα «Decarbonization with coal» (!!!) της Αυστραλίας αλλά και αυτό του Ηνωμένου Βασιλείου για νέες εξορύξεις πετρελαίου (the Cambo oil field), την ίδια ώρα που ζητά από άλλες χώρες να διακόψουν τις δικές τους εξορύξεις πετρελαίου κ.α.

Την επιμονή στις τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, στην ουσία σε τεχνολογίες που δίνουν το μήνυμα ότι υπάρχει τρόπος για μία χώρα να διακρατήσει τις εκπομπές άνθρακα που προκαλεί, αντί πρώτα να φροντίσει να τις περιορίσει.

Την επαναφορά στο προσκήνιο της πυρηνικής ενέργειας, αυτή τη φορά στο όνομα της κάλυψης του energy gap που δημιουργείται λόγω της στροφής σε καθαρές μορφές ενέργειας (!), με τη χρήση της νέας γενιάς πυρηνικών αντιδραστήρων (small modular reactors).

Την απουσία των Προέδρων της Ρωσίας και της Κίνας, γεγονός που δημιουργεί ένα αρνητικό συμβολισμό, σε ένα πρόβλημα που δυστυχώς έχει ανάγκη και από συμβολισμούς.

Τέλος, αν και δεν έχει ιδιαίτερη ουσία, σημειολογικά και μόνο σημειώνεται ότι τις πολυπληθέστερες αντιπροσωπείες στη Γλασκόβη είχαν η Τουρκία και η Βραζιλία. Αν κάποιος εκτιμήσει την παραπάνω πληροφορία θετικά, μάλλον ισχύει το αντίθετο. Και αυτό γιατί και οι δύο χώρες είναι ως επί το πλείστον αρνητικές στην αυστηροποίηση των μέτρων, ενώ η Τουρκία προσήλθε στη Γλασκόβη με αίτημα εξαίρεσης της από τις υποχρεώσεις της Συμφωνίας των Παρισίων, αίτημα που όμως τελικά απέσυρε, ενώ περιβάλλει με περιβαλλοντικό μανδύα την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, στο Ακουγιού.

Υπάρχει λοιπόν ετυμηγορία;

Στην ανάγνωση μου, δημιουργήθηκε δυναμική, έγιναν βήματα και αμβλύνθηκαν δυσκολίες, αν και μένει να αποδειχθεί κατά πόσο οι υποσχέσεις που δόθηκαν θα μεταφρασθούν σε δεσμεύσεις. Όμως τα βασικά προβλήματα παρέμειναν, οι αντιστάσεις στις καθαρές λύσεις είναι πολλές και περισσότερο περίπλοκες από αυτό που φαίνεται.

Εκτιμώ ότι η Διάσκεψη του 2021 κληροδότησε αρκετές δυσκολίες σε εκείνην του 2022. Αυτό δεν σημαίνει ότι χάθηκε το στοίχημα, αλλά ότι χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα για να κερδηθεί. Αν υπάρχει ένα καθαρό κέρδος, είναι η παγκόσμια εγρήγορση. Αν εξαιρέσουμε την αντίστοιχη Διάσκεψη στο Παρίσι (COP 21), δεν θυμάμαι άλλη Διάσκεψη που να έλαβε τέτοια δημοσιότητα. Ίσως γιατί ο πλανήτης αντιλαμβάνεται ότι δεν υπάρχει περιθώριο για άλλη μία -μετά την πανδημία- παγκόσμια κρίση.

πηγή: kreport.gr