Χρήμα στο κινητό: Παγκόσμιος χορός τρισεκατομμυρίων εκτός τραπεζικού συστήματος

Για περισσότερες από δύο δεκαετίες, το mobile money έχει εξελιχθεί σε έναν από τους αναπτυσσόμενους τρόπους συναλλαγών. Από την παροχή βασικών συναλλαγών μέχρι την πρόσβαση σε εξελιγμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η αγορά του κινητού χρήματος έχει γνωρίσει εκρηκτική ανάπτυξη, επιτρέποντας σε δισεκατομμύρια ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ειδικά σε περιοχές όπου οι παραδοσιακές τράπεζες δεν είναι εύκολα προσβάσιμες.

 Σήμερα, το κινητό χρήμα δεν αφορά μόνο τις βασικές συναλλαγές, αλλά εξελίσσεται σε έναν ισχυρό οικονομικό μηχανισμό που επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία.

Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του διεθνούς οργανισμού εταιρειών κινητής τηλεφωνίας GSMA, με 1,75 δισεκατομμύρια εγγεγραμμένους λογαριασμούς και μια συνολική αξία συναλλαγών 1,40 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, το κινητό χρήμα μετακινεί περίπου 2,7 εκατομμύρια δολάρια το λεπτό - αριθμοί που πραγματικά προκαλούν ίλιγγο.

Οι διαφορές mobile money και mobile banking

Το κινητό χρήμα (mobile money), σύμφωνα με την Έρευνα Χρηματοοικονομικής Πρόσβασης του ΔΝΤ, είναι ένα ψηφιακό μέσο ανταλλαγής και αποθήκευσης αξίας με χρέωση ανά χρήση, που λειτουργεί μέσω λογαριασμών κινητού χρήματος και υποστηρίζεται από ένα δίκτυο πρακτόρων κινητού χρήματος. Πρόκειται για μια χρηματοοικονομική υπηρεσία που προσφέρεται στους πελάτες από έναν πάροχο κινητής τηλεφωνίας ή από άλλη οντότητα που συνεργάζεται με παρόχους κινητής τηλεφωνίας, ανεξάρτητα από το παραδοσιακό τραπεζικό δίκτυο. Δεν απαιτείται τραπεζικός λογαριασμός για τη χρήση των υπηρεσιών κινητού χρήματος--το μόνο προαπαιτούμενο είναι ένα βασικό κινητό τηλέφωνο.

Αντίθετα, το mobile banking (τραπεζικές υπηρεσίες μέσω κινητού) αναφέρεται στη χρήση μιας εφαρμογής σε κινητή συσκευή για την πρόσβαση και την εκτέλεση τραπεζικών υπηρεσιών, όπως καταθέσεις επιταγών, έλεγχο υπολοίπου και μεταφορές πληρωμών.

Οι υπηρεσίες που χρησιμοποιούν το κινητό τηλέφωνο απλώς ως ένα επιπλέον κανάλι πρόσβασης σε ένα παραδοσιακό τραπεζικό προϊόν θεωρούνται mobile banking και όχι κινητό χρήμα.

Στην Ευρώπη δεν επιτρέπεται η τήρηση λογαριασμού πληρωμών σε άλλους πλην των παροχών υπηρεσιών πληρωμών (π.χ. σε τράπεζες, ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος, ιδρύματα πληρωμών, κ.λπ).

Η Αφρική στην πρώτη γραμμή του mobile money

H υποσαχάρια Αφρική σύμφωνα με τα ευρήματα του GSMA, έχει αποτελέσει βασικό παράγοντα επιτυχίας του κινητού χρήματος, φιλοξενώντας σχεδόν τα τρία τέταρτα των παγκόσμιων λογαριασμών. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Δυτική Αφρική έχει αναδειχθεί ως σημαντικός παίκτης, με τον αριθμό των εγγεγραμμένων λογαριασμών κινητού χρήματος να διπλασιάζεται μεταξύ 2013 και 2023. Η ανάπτυξη προέρχεται κυρίως από αγορές όπως η Νιγηρία, η Γκάνα και η Σενεγάλη, όπου η ζήτηση για ηλεκτρονικές πληρωμές και υπηρεσίες κινητού χρήματος αυξάνεται διαρκώς.

Η εξάπλωση όμως του κινητού χρήματος δεν περιορίζεται μόνο στην Αφρική, καθώς βλέπουμε ισχυρή ανάπτυξη και σε άλλες αναδυόμενες αγορές, όπως η Νότια Ασία και η Λατινική Αμερική, όπου η πρόσβαση στο παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα παραμένει περιορισμένη.

Το κινητό χρήμα «ωριμάζει»

Καθώς η βιομηχανία συνεχίζει να μεγαλώνει και να ωριμάζει, υπάρχουν αλλαγές στον τρόπο που χρησιμοποιείται το κινητό χρήμα. Ενώ στο παρελθόν περιοριζόταν κυρίως σε βασικές συναλλαγές (όπως μεταφορές χρημάτων και πληρωμές λογαριασμών), πλέον οι χρήστες αναζητούν πιο εξελιγμένες και διαφοροποιημένες υπηρεσίες.

Οι ενεργοί λογαριασμοί (χρήστες που πραγματοποιούν συναλλαγές τουλάχιστον μία φορά κάθε 30 ημέρες) ανέρχονται πλέον σε 435 εκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση 9% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οι φυσικές ή ψηφιακές επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες κινητού χρήματος, αυξήθηκαν κατά 14%, φτάνοντας τα 8,3 εκατομμύρια.

Οι πληρωμές εμπόρων μέσω κινητού χρήματος αυξήθηκαν κατά 14% το 2023, φτάνοντας τα 74 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, πλέον εμπιστεύονται το κινητό χρήμα ως έναν γρήγορο, ασφαλή και εύκολο τρόπο αποδοχής πληρωμών. μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες χρήσεις του κινητού χρήματος είναι οι διεθνείς εμβάσεις. Το 2023, η αξία των διασυνοριακών μεταφορών χρημάτων έφτασε τα 29 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 33%.

Η συγκεκριμένη ανάπτυξη οφείλεται στην αυξημένη μετανάστευση και κινητικότητα των εργαζομένων που στέλνουν χρήματα στις οικογένειές τους σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Οι διασυνοριακές συναλλαγές μέσω κινητού χρήματος είναι πιο γρήγορες, πιο οικονομικές και προσβάσιμες σε σχέση με τις παραδοσιακές τραπεζικές υπηρεσίες ή τις υπηρεσίες εμβασμάτων.

Οικονομικός αντίκτυπος

Σύμφωνα με τα στοιχεία, το κινητό χρήμα συνέβαλε 600 δισεκατομμύρια δολάρια στο ΑΕΠ των χωρών όπου λειτουργούν τέτοιες υπηρεσίες μεταξύ 2012 και 2022. Αν και η ανάπτυξη των λογαριασμών και των συναλλαγών επιβραδύνεται, τα μέσα έσοδα ανά χρήστη αυξήθηκαν κατά 40% μεταξύ Σεπτεμβρίου 2022 και Ιουνίου 2023. Αυτό δείχνει ότι, παρότι ο αριθμός νέων χρηστών αυξάνεται με μικρότερο ρυθμό, οι ήδη υπάρχοντες χρήστες ξοδεύουν και συναλλάσσονται περισσότερο μέσω κινητού χρήματος. Αυτό αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι το κινητό χρήμα έχει μετατραπεί από μια βασική υπηρεσία συναλλαγών σε έναν δυναμικό χρηματοοικονομικό τομέα με τεράστιες εμπορικές δυνατότητες.