Burn out: Η ύπουλη απειλή της επαγγελματικής εξουθένωσης - Τα σημάδια που μας χτυπούν το καμπανάκι

Ο καθένας από εμάς είναι σαν ένα καλειδοσκόπιο συναισθημάτων. Η καθημερινότητα μας πλημμυρίζει από υποχρεώσεις, επιθυμητές ή όχι, χαρά, δημιουργία, εξέλιξη, αλλά και γεγονότα απρόβλεπτα, εντάσεις, ματαιώσεις, στεναχώρια, θυμό, αίσθημα αδυναμίας. Κάθε κατάσταση δημιουργεί συναισθηματικές αντιδράσεις κι όταν το ισοζύγιο δεν είναι θετικό επέρχεται η συναισθηματική εξουθένωση.

Όταν νιώθουμε εξαντλημένοι χρειαζόμαστε ένα διάλειμμα στην πορεία για να βρούμε την ισορροπία μας, ωστόσο δεν δίνουμε όλοι πάντα στον εαυτό μας αυτήν την ευκαιρία. Συχνά αγνοούμε τα σημάδια της κόπωσης και συναισθηματικού κορεσμού και συνεχίζουμε να προχωρούμε λίγο παραπέρα, λίγο παραπάνω κάθε φορά.

Η συναισθηματική εξάντληση αποτελεί την κατάσταση της συναισθηματικής εξουθένωσης κατά την οποία στερεύουμε από ψυχικά αποθέματα λόγω του συσσωρευμένου στρες από την προσωπική μας ζωή ή τη δουλειά μας ή το συνδυασμό αυτών των δύο.

Ο όρος burn out στο ξεκίνημα του ταξινομήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως «επαγγελματικό φαινόμενο» και όχι ως ιατρική κατάσταση. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο έχει χρησιμοποιηθεί ως περιγραφή για πλήθος στρεσογόνων καταστάσεων και συνθηκών. Κι όμως, ακόμα και σήμερα, δεκαετίες αργότερα από την πρώτη του εμφάνιση, το burn out χρησιμοποιείται για να περιγράψει την επαγγελματική εξουθένωση, που χτυπάει την πόρτα όλο και περισσότερων εργαζομένων της σύγχρονης εποχής.

Στην Ευρώπη, πάνω από το 50% των εργαζομένων εμφανίζουν συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης. Αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο αντικατοπτρίζεται στις ΗΠΑ, όπου περίπου το 52% των εργαζομένων εμφανίζουν επίσης αυτό το σύνδρομο.

Μάλιστα, από την περίοδο του COVID-19 και έπειτα, έχει γίνει συχνότερο, σχεδόν κανόνας, καθώς το work from home που έχει εδραιωθεί σε πολλά επαγγέλματα έχει οδηγήσει στην έλλειψη του ωραρίου, ενώ για πολλούς το σπίτι έχει μετατραπεί σε χώρος εργασίας. 

Τι είναι η συναισθηματική εξάντληση;

Όταν το άγχος από δυσμενή γεγονότα στη ζωή δεν υποχωρεί, μπορεί να βρεθείτε σε μια κατάσταση συναισθηματικής εξάντλησης. Για τους περισσότερους, η συναισθηματική εξάντληση τείνει να συσσωρεύεται αργά με την πάροδο του χρόνου. Περιλαμβάνει συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα, αλλά και συμπτώματα απόδοσης.

Τα συναισθηματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ανησυχία
• Απάθεια
• Κατάθλιψη
• Αίσθημα απελπισίας
• Αίσθημα ότι είστε ανίσχυροι ή παγιδευμένοι
• Ευερεθιστότητα
• Ξεχνάτε εύκολα και δυσκολεύεστε να εστιάσετε τον νου σας σε κάτι
• Έλλειψη κινήτρου
• Αρνητικές σκέψεις
• Νευρικότητα
• Τάση για κλάματα

Τα σωματικά συμπτώματα είναι:

• Κούραση
• Πονοκέφαλοι
• Έλλειψη όρεξης
• Ναυτία ή στομαχικές διαταραχές
• Κακός ύπνος
• Μυϊκοί πόνοι ή μυϊκή ένταση

Τα συμπτώματα απόδοσης περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία ολοκλήρωσης καθημερινών εργασιών
• Μη τήρηση προθεσμιών
• Αυξημένες απουσίες από εργασία/σχολείο
• Κοινωνική απομόνωση
• Αδιαφορία στην εκτέλεση εργασιακών καθηκόντων

Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την συναισθηματική εξάντληση

Το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης πιθανώς ακούγεται αρκετά αγχωτικό γεγονός που ενδεχομένως μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν θα μπορέσουμε ποτέ να ανακάμψετε από αυτό. Όμως υπάρχουν τρόποι για να βρούμε ξανά τη χαρά και να απολαμβάνουμε την εργασία μας.

Καταρχάς, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και να αναγνωρίσουμε ότι αντιμετωπίζουμε συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης. Καλό θα ήταν να μιλήσουμε στον εργοδότη μας και να τον ενημερώσουμε για τις τρέχουσες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε. Ίσως να μας προτείνουν να πάρετε κάποιες μέρες άδεια για να επαναφορτίσουμε τις μπαταρίες μας.

Αν δε συμβεί κάτι τέτοιο, θα μπορούσαμε να ζητήσουμε μια ή δύο ημέρες άδειας ώστε να έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να επανεκτιμήσουμε την κατάστασή μας. Θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά το ενδεχόμενο να κάνουμε διακοπές έτσι ώστε να χαλαρώσουμε πραγματικά.

Πριν επιστρέψουμε, καλό είναι να έχουμε βρει νέους τρόπους για να ανταπεξέλθουμε στη δουλειά μας, οι οποίοι θα μας βοηθήσουν να βρούμε ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της προσωπικής μας ζωής. Είναι σημαντικό να δώσουμε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα και να αφιερώσουμε χρόνο στον εαυτό μας. Αυτό μπορεί να είναι τόσο απλό όσο το να κάνουμε διαλείμματα κατά τη διάρκεια της ημέρας ή να πάμε μια βόλτα μετά το μεσημεριανό γεύμα. Σε στιγμές έντονου άγχους, μπορεί να είναι βοηθητικό το να εξασκηθούμε σε διάφορες τεχνικές αναπνοής.

Ενώ βρισκόμαστε στον χώρο εργασίας μας, καλό είναι να θέτουμε τα όριά μας. Οι άνθρωποι όταν πρωτοπροσλαμβάνονται σε μια καινούρια θέση εργασίας τείνουν να λένε “ναι” σε όλα, καθώς θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να δείξουν την αξία τους στο αφεντικό τους, με κάθε πιθανή αφορμή. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να γίνει επικίνδυνο. Αργά ή γρήγορα, μπορεί να βρεθούμε εν μέσω πάρα πολλών καθηκόντων. Για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα, ας μη φοβόμαστε να πούμε “όχι”.

Η γνώση των ορίων μας περιλαμβάνει επίσης ένα καθορισμένο πρόγραμμα εργασίας συγκεκριμένων ωρών. Στο σημερινό περιβάλλον εργασίας από το σπίτι, είναι εύκολο να είστε ευέλικτοι και να εργάζεστε περισσότερες ώρες ή να απαντάτε σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνύματα μετά το πέρας του ωραρίου εργασίας. Ενώ η απάντηση σε μια κλήση τη νύχτα μπορεί να φαίνεται ακίνδυνη, μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις που μπορούν να μονιμοποιηθούν.