Η επιστολή-απάντηση της Αθήνας για την ανακήρυξη συνορεύουσας ζώνης από τη Λιβύη
Ηχηρή ήταν η απάντηση της Αθήνας στη ρηματική διακοίνωση της 5ης Δεκεμβρίου 2023 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, με την οποία η κυβέρνηση της Τρίπολης γνωστοποιεί την απόφαση θέσπισης συνορεύουσας ζώνης.
Ειδικότερα, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε στη λιβυκή απόφαση, με τη μορφή επιστολής του Έλληνα Μονίμου Αντιπροσώπου στα Ηνωμένα Έθνη πρέσβη Ευάγγελου Σέκερη προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, η οποία και αναρτήθηκε χθες, Σάββατο (27/1) ως επίσημο έγγραφό της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η ελληνική επιστολή έχει αριθμό πρωτοκόλλου Α/78/718 και εντάχθηκε στην κατηγορία «Ωκεανοί και Δίκαιο της Θάλασσας» ως 75ο σημείο της ημερησίας διάταξης της 78ης Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.
Η επιστολή στα Ηνωμένη έθνη θεωρείται «απάντηση» της Ελλάδας στην ενέργεια της Λιβύης, που κήρυξε συνορεύουσα ζώνη στα 24 ναυτικά μίλια βόρεια, κλείνοντας ουσιαστικά τον κόλπο της Σύρτης και παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο - όπως επισημαίνεται στο έγγραφο της Αθήνας- αφού βασίζεται στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Στην εν λόγω επιστολή η Αθήνα απορρίπτει τη ρηματική διακοίνωση της 5ης Δεκεμβρίου 2023 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης, ενώ υπογραμμίζει πως η υπουργική απόφαση της Λιβύης δεν προκαταλαμβάνει ούτε θα προκαταλάβει τυχόν δικαιώματα της Ελλάδας που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας και των θέσεων που έχει ήδη εκφράσει η Ελλάδα σε σχέση με τέτοιες αξιώσεις της Λιβύης.
Τι αναφέρεται στην επιστολή
Η Ελλάδα διαμηνύει με σαφήνεια ότι τα όρια της διεκδικούμενης από τη Λιβύη συνορεύουσας ζώνης, όπως προκύπτει από τις σχετικές συντεταγμένες και τον χάρτη που απέστειλε η Λιβύη στον Γενικό Γραμματέα, δεν συνάδουν με το διεθνές δίκαιο σε τέσσερα σημαντικά σημεία:
Πρώτον, τα όρια βόρεια του Κόλπου της Σύρτης μετρώνται από μια γραμμή κλεισίματος κατά μήκος των εκβολών του κόλπου, η οποία δεν δικαιολογείται βάσει των σχετικών κανόνων του εθιμικού διεθνούς δικαίου, όπως αποτυπώνονται στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα αμφισβητεί από το 1974 την ανωτέρω διεκδίκηση του κόλπου της Σύρτης από τη Λιβύη, θεωρώντας ότι πρόκειται για μονομερή πράξη που θίγει βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου.
Δεύτερον, τα εναπομένοντα όρια της διεκδικούμενης συνορεύουσας ζώνης μετρούνται από ευθείες γραμμές βάσης που καθορίστηκαν από τη Λιβύη το 2005. Δεδομένου ότι η ακτογραμμή της Λιβύης δεν είναι ούτε βαθιά χαραγμένη ούτε πλαισιωμένη από νησιά, οι εν λόγω γραμμές βάσης είναι ακατάλληλες και παράνομες βάσει του άρθρου 7 της UNCLOS, το οποίο το διεθνές δικαστήριο θεωρεί ότι αντικατοπτρίζει εθιμικό διεθνές δίκαιο. Επ’ αυτού, υπενθυμίζει την υπόθεση Νικαράγουα εναντίον Κολομβίας και τη σχετική Απόφαση (21 Απριλίου 2022).
Τρίτον, το ανατολικό όριο της διεκδικούμενης από τη Λιβύη συνορεύουσας ζώνης ακολουθεί τα “ανατολικά θαλάσσια σύνορα της Λιβύης” που περιγράφονται στη ρηματική διακοίνωση της Λιβύης με ημερομηνία 13 Φεβρουαρίου 2023 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη προς τον Γενικό Γραμματέα. Τα εν λόγω “ανατολικά θαλάσσια σύνορα” διεκδικήθηκαν από τη Λιβύη επίσης βάσει του “Μνημονίου Συνεννόησης του 2019 μεταξύ της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας-Κράτους της Λιβύης και της Τουρκίας για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο”. Το εν λόγω τουρκολιβυκό “Μνημόνιο” και οι συντεταγμένες που αναφέρονται σε αυτό απορρίφθηκαν κατηγορηματικά από την Ελλάδα. Το “μνημόνιο” θεωρείται από την Ελλάδα άκυρο και ανυπόστατο και συνιστά κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών κανόνων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων δικαιωμάτων των ελληνικών νησιών στην περιοχή αυτή.
Επίσης, στην επιστολή υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε έντονα για τις συντεταγμένες αυτές, πιο πρόσφατα μέσω επιστολής του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας στον ΟΗΕ, ημερομηνίας 24 Απριλίου 2023, προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, σε απάντηση της ανωτέρω ρηματικής διακοίνωσης της Μόνιμης Αποστολής της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη της 13ης Φεβρουαρίου 2023, που απευθυνόταν στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.
Τέταρτον, η Ελλάδα αντιτίθεται στην πρόθεση της Λιβύης να ασκεί στη ζώνη αυτή ελέγχους για θέματα παραβιάσεων ασφαλείας και περιβάλλοντος. Πρόκειται για παραβίαση του άρθρου 33 της UNCLOS, το οποίο έχει καθιερωθεί και ως εθιμικό διεθνές δίκαιο.
