Αυστραλία: Η τιμή-σοκ ενός πακέτου τσιγάρων προκαλεί «πόλεμο» και εκτοξεύει το λαθρεμπόριο

Η αύξηση της τιμής των τσιγάρων σε ακραία υψηλά επίπεδα στην Αυστραλία πυροδοτεί έναν «πόλεμο του καπνού» και τροφοδοτεί τη μαύρη αγορά, στερώντας από τις αρχές από δισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικά έσοδα, προειδοποιούν οι ειδικοί.

Με το πακέτο των 25 τσιγάρων να πωλείται 29 ευρώ, πολλοί καπνιστές στρέφονται στη μαύρη αγορά, αποφεύγοντας τον έμμεσο φόρο στον καπνό, δήλωσε πρόσφατα ο Αυστραλός υπουργός Οικονομικών Τζιμ Τσάλμερς.

Τον Μάρτιο, η Καμπέρα μείωσε την πρόβλεψή της για τα έσοδα από τη φορολογία καπνού κατά τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2029.

«Είναι μια δημοσιονομική κρίση, άρα χάνουμε δισεκατομμύρια και δισεκατομμύρια δολάρια σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης (Σ.τ.Σ: έμμεσος φόρος), αλλά επίσης, αυτό που με ανησυχεί περισσότερο (...), είναι ότι έχει προκύψει ένα μεγάλο πρόβλημα εγκληματικότητας", προειδοποιεί ο Τζέιμς Μάρτιν, καθηγητής Εγκληματολογίας στο πανεπιστήμιο Deakin της Μελβούρνης.

Από τις αρχές του 2023, περισσότερες από 220 επιθέσεις με εκρηκτικούς μηχανισμούς έχουν στοχοθετήσει εμπόρους μαύρης αγοράς ή ιδιοκτήτες καταστημάτων που αρνήθηκαν να πουλήσουν παράνομα προϊόντα καπνού, σύμφωνα με τον Μάρτιν, ο οποίος κάνει λόγο για φαινόμενα «εκβιασμών και εκφοβισμών».

Η Αυστραλία καυχιέται ότι βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά της χρήσης καπνού.

Το 2012, η Αυστραλία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που επέβαλε τα πακέτα τσιγάρων με εικόνες αλλά χωρίς εμφανές λογότυπο.

Οι παράνομοι που ανταγωνίζονται για τον έλεγχο της "επικερδούς" παράνομης αγοράς καπνού βρίσκονται πίσω από τη "βία", σύμφωνα με τη Χέδερ Κουκ, την γενική διευθύντρια της Επιτροπής Πληροφοριών Εγκληματικού Περιεχομένου.

Και οι αρχές επιβολής του νόμου δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα από μόνες τους, λέει ο Μάρτιν, γιατί «αν κάνουμε πιο δύσκολη την πρόσληψη νικοτίνης, οι άνθρωποι θα στραφούν στη μαύρη αγορά».

Σύμφωνα με τον ποινικολόγο, η Καμπέρα έκανε δύο λάθη: αύξησε την τιμή των τσιγάρων σε τέτοιο επίπεδο που με ρυθμό ένα πακέτο την ημέρα, ο λογαριασμός ενός καπνιστή σκαρφαλώνει στα 8.700 ευρώ περίπου το χρόνο, αλλά ταυτόχρονα περιόρισε την πώληση ηλεκτρονικών τσιγάρων μόνο στα φαρμακεία.

«Η κυβέρνηση πρέπει να μειώσει τον έμμεσο φόρο στον καπνό για να σταματήσει τη διάθεση του καπνού στη μαύρη αγορά και πρέπει να νομιμοποιήσει τα προϊόντα ατμίσματος», προτείνει ο Μάρτιν.

Ο Μάρτιν αναφέρει το παράδειγμα της γειτονικής Νέας Ζηλανδίας, της μόνης χώρας που έχει επιβάλει παρόμοιο επίπεδο φορολογίας καπνού στην Αυστραλία, αλλά που νομιμοποίησε τα ηλεκτρονικά τσιγάρα το 2020. "Η Νέα Ζηλανδία είχε υψηλότερο ποσοστό χρήσης προϊόντων καπνού από εμάς μόλις πριν από τέσσερα χρόνια. Τώρα είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό της Αυστραλίας", λέει.

Τα λαθραία τσιγάρα φτάνουν στην Αυστραλία από την Κίνα και τη Μέση Ανατολή και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα κυρίως από το Σεντζέν στη νότια Κίνα, σύμφωνα με τον ποινικολόγο.

Και αυτή η αγορά ευδοκιμεί: η Αυστραλιανή Συνοριακή Αστυνομία ανακοίνωσε ότι κατέσχεσε 1,8 δισεκατομμύρια τσιγάρα και περισσότερους από 436 τόνους παράνομων φύλλων καπνού μεταξύ Ιουλίου 2023 και Ιουνίου 2024.

Πάντως το κάπνισμα έχει μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα-- από 24% μεταξύ των καπνιστών άνω των 14 ετών που ήταν το 1991 σε 8,3% το 2023, σύμφωνα με μια κυβερνητική έρευνα.