Αθηναϊκή μετάλλαξη: Γιατί δεν υπάρχει; - Τι αναφέρουν οι ειδικοί

Ο Επίκουρος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης και ο Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), συνοψίζουν τα δεδομένα γύρω από το θέμα της «Αθηναϊκής μετάλλαξης», το οποίο έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την κοινή γνώμη τις τελευταίες ημέρες. Η ονοματολογία των νέων στελεχών του κορονοϊού SARS-CoV-2 αποτελεί μία αρκετά πολύπλοκη διαδικασία. Για να γίνει ωστόσο κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο ονοματίζονται τα στελέχη θα πρέπει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο προκύπτουν.

Σε κάθε αναπαραγωγή του ιού γεννιούνται μεταλλάξεις καθώς ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού προχωράει σε λάθη κατά την διαδικασία της αντιγραφής του γενετικού υλικού. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού του συγκεκριμένου ιού, αντίθετα με άλλους κορονοϊούς, έχει μηχανισμούς επιδιόρθωσης. Παρόλη την επιδιόρθωση των λαθών μεταλλάξεις εξακολουθούν να δημιουργούνται αν και σε μικρότερο ωστόσο βαθμό από ότι σε άλλου ιούς RNA.

Έτσι, οι ιοί που προκύπτουν, φέρουν διάφορους συνδυασμούς μεταλλάξεων, οι οποίες συγκεντρώνονται σε βάθος χρόνου. Αφού ο ιός καταφέρει είτε από τύχη είτε λόγω πλεονεκτήματος να επεκταθεί στον πληθυσμό και διαφέρει αρκετά από άλλους ιούς λόγω του συνδυασμού των μεταλλάξεων που κουβαλάει τότε δημιουργεί έναν νέο εξελικτικό κλάδο και ονομάζεται ως στέλεχος.

Η γνωστή έννοια του «στελέχους» ως οντότητα έχει βιολογικό και εξελικτικό χαρακτήρα. Έτσι στέλεχος λέμε το σύνολο των ιών που έχουν παρόμοιες ιδιότητες γιατί κουβαλάνε παρόμοιους συνδυασμούς μεταλλάξεων. Από την άλλη δείχνει την εξελικτική ιστορία του ιού και για αυτό συνηθίζεται τα στελέχη να ονοματίζονται από την περιοχή που απομονώθηκαν για πρώτη φορά. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια δεν συνηθίζεται ο χαρακτηρισμός των στελεχών με γεωγραφική τοποθεσία γιατί δημιουργεί στίγμα με αρνητικές συνέπειες στην Δημόσια Υγεία. Για αυτό το λόγο τα στελέχη ονοματίζονται με βάση τον εξελικτικό κλάδο που έχουν προκύψει σύμφωνα με συνδυασμό λατινικών γραμμάτων και αριθμών που αναπαριστούν την εξελικτική ιστορία του στελέχους.

Γιατί η «Αθηναϊκή μετάλλαξη» δεν υφίσταται;

Το στέλεχος Β.1.1.318 αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα στέλεχος που απομονώνεται στην ελληνική επικράτεια τους τελευταίους μήνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το στέλεχος απομονώθηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία αλλά ήδη απομονώνεται σε πλήθος άλλων χωρών σύμφωνα με την πλατφόρμα GISAID όπως Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Αυστρία, Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ελβετία, Σλοβενία, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Μπαγκλαντές, Αργεντινή, Γκάμπια, Γκαμπόν και Τουρκία. Ως εκ τούτου δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το συγκεκριμένο στέλεχος έχει ελληνική προέλευση ή κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα για την οποία μπορεί να ονοματισθεί με αυτόν τον τρόπο. Σχετικά με τις ιδιότητες του στελέχους, προς το παρόν δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για την μεταδοτικότητα, την ανοσολογική διαφυγή ή την παθογένειά της και για αυτό δεν έχει θεωρηθεί μέχρι στιγμής ως στέλεχος ανησυχίας (Variant of Concern).