Ανορθόγραφη η νέα γενιά - Ακόμα και μελλοντικοί φιλόλογοι δεν γνωρίζουν σωστή ορθογραφία

Κάποτε αποτελούσε προϋπόθεση για να περάσεις στην επόμενη τάξη. Από το «λό-λα να έ-να μή-λο», περάσαμε στις έξυπνες συσκευές και στο «lola na ena milo» και κάπου εκεί χαθήκαμε για τα καλά στη μετάφραση! Πώς και γιατί η ορθογραφία έγινε η μεγάλη σπαζοκεφαλιά μιας καθημερινότητας που μοιράζουν τα νέα παιδιά ανάμεσα στις ηλεκτρονικές συσκευές και στα τετράδιά τους; Τι φταίει και πώς μπορεί να διορθωθεί αυτό το φαινόμενο;

Έγκριτοι Καθηγητές Πανεπιστημίου μιλούν στο Flash.gr για μια πραγματικότητα που κρύβει πιο σημαντικά θέματα, από μερικά ορθογραφικά λάθη. Ο κύριος Δημήτρης Δρόσος, Καθηγητής και Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, σημειώνει…

«Δυστυχώς πολλές φορές πράγματα τα οποία θεωρούντο δεδομένα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, πλέον δεν θεωρούνται δεδομένα. Υπάρχει μία μεγάλη απαξίωση. Τα μαθήματα της γλώσσας έχουν καταλήξει πλέον να θεωρούνται μαθήματα βοηθητικά των υπολοίπων μαθημάτων που κάνουμε, χωρίς να έχουν τη δική τους αυτόνομη οντότητα και χωρίς να λαμβάνουν τη σπουδαιότητα που πρέπει να έχουν μέσα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Τα τελευταία χρόνια -είναι περίπου μια με δύο δεκαετίες- υπάρχει μία προσπάθεια υποβάθμισης και υποτίμησης των ανθρωπιστικών σπουδών, τόσο στο επίπεδο της γλώσσας, όσο και στο επίπεδο της μελέτης. Πολλές φορές αμφισβητείται μέχρι και η χρησιμότητα της σωστής χρήσης της γλώσσας μας. Οπότε όπως καταλαβαίνετε μέσα σε μία κοινωνία η οποία αμφισβητεί και τις αρχές αλλά και τις αξίες της γλωσσικής εκπαίδευσης, το μεγάλο θλιβερό αποτέλεσμα είναι το επίπεδο των νέων ελληνικών που χρησιμοποιεί μεγάλο τμήμα της νεολαίας μας. Γι' αυτό και πολλές φορές καταλήγουμε -απόφοιτοι του Γυμνασίου και του Λυκείου, της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας, αλλά και πιο μετά ανάλογα με τις σχολές που θα επιλέξουν- να βγάζουμε από τη μία επιστήμονες κι από την άλλη ανθρώπους οι οποίοι δεν ξέρουν να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα είτε στο γραπτό, είτε στο προφορικό επίπεδο.»

Ακόμα και φοιτητές σε σχολές ανθρωπιστικών σπουδών – όπως για παράδειγμα μελλοντικοί Φιλόλογοι- αδυνατούν να αποτυπώσουν σωστά σ΄ ένα χαρτί, την ορθογραφία των λέξεων. Φοιτητές οι οποίοι παρουσιάζουν ελλείψεις, που πριν από μερικές δεκαετίες θα φάνταζαν αδιανόητες, τονίζει ο κύριος Γιώργος Πολίτης, Καθηγητής Κοινωνικής Φιλοσοφίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ).

«Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός και το είδος των ορθογραφικών λαθών που βλέπουμε σήμερα σε γραπτά φοιτητών. Μιλάμε για το Πανεπιστήμιο και, μάλιστα, για σχολές ανθρωπιστικών σπουδών, που θα έπρεπε να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην ορθογραφία και τον τρόπο έκφρασης. Αυτό δείχνει πόσο μεγάλο και βαθύ είναι το πρόβλημα.

-Σαφώς. Μπορεί δηλαδή κάποιος να τελειώσει φιλόλογος, να πρέπει να διδάξει αλλά παιδιά και να μην ξέρει ορθογραφία; Συμβαίνει αυτό;

Ας μην πούμε ότι δεν ξέρει, αλλά ότι θα έχει μεγάλες ελλείψεις. Ελλείψεις που πριν από είκοσι χρόνια θα φάνταζαν αδιανόητες.

-Το πρόβλημα από που ξεκινάει;

Το πρόβλημα είναι ότι στο σχολείο, ιδίως στο Δημοτικό, δεν αναδεικνύεται η αξία της γλώσσας. Η γλώσσα είναι βασικό μέσο επικοινωνίας. Για να επικοινωνήσουμε σωστά πρέπει να ακολουθούμε συγκεκριμένους κανόνες. Δεν το κάνουμε για να μείνουμε πιστοί στην παπαγαλία, αλλά για να αποδώσουμε με ακρίβεια και σαφήνεια το νόημα των σκέψεών μας. Εάν δεν το πετύχουμε, όποιος μάς ακούει ή μάς διαβάζει δεν θα καταλάβει πλήρως τι είναι αυτό που θέλουμε να μεταφέρουμε. Ακόμη κι ένα μικρό παιδί μπορεί να κατακτήσει αυτή τη γνώση, αρκεί να του τη δώσουμε με τον σωστό τρόπο. Ωστόσο, στο σχολείο μας, το παιδί δεν μαθαίνει το λόγο για τον οποίο πρέπει να γράψει σωστά. Νομίζει ότι αρκεί να γράψει περίπου σωστά, για να μεταφέρει το νόημα του.»

Αυτά είναι τα πιο συνηθισμένα ορθογραφικά λάθη

«Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν ακόμα και φοιτητές;»… ρωτήσαμε τον Κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Είναι για παράδειγμα το προκατηλλειμένος αντί για προκατειλημμένος; Ίσως το πλημέλλημα αντί για πλημμέλημα ή μήπως το παρεισφρύω και το συνοθύλλευμα, στη θέση των παρεισφρέω και συνονθύλευμα αντίστοιχα; Είναι λέξεις που μπορεί κάποιος να μπερδευτεί ή λάθη που δείχνουν ότι τα παιδιά δεν έχουν μάθει τους κανόνες από τις πρώτες, κιόλας, τάξεις του δημοτικού;

«Φαίνεται ότι υπάρχει πρόβλημα, στη χρήση μιας πλούσιας ελληνικής γλώσσας. Τα παιδιά χρησιμοποιούν συνέχεια τις ίδιες λέξεις. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, το οποίο διδασκόταν με κανόνες και πλέον ή δεν διδάσκεται ή τα παιδιά δεν το αντιλαμβάνονται, είναι το κλασσικό «αι» στο τέλος του ρήματος. Πότε θέλει «αι», πότε θέλει «ε»; Π.χ. η λέξη σημειώνεται. Σημειώνετε εσείς, αλλά σημειώνεται αυτό.

Είναι πράγματα τα οποία εάν δεν τα μάθουν από μικρά, δεν υπάρχει περίπτωση να τα μάθουν αργότερα. Θα είναι δύσκολο. Αυτό είναι ένα κοινό λάθος που κάνουν οι φοιτητές. Επίσης το «πολλή» και το «πολύ». Ένα ακόμη συνηθισμένο λάθος. Το πολλή αγάπη, θα το δεις πολλές φορές με ένα λάμδα και ύψιλον, ίσως και περισσότερες από την ορθή γραφή, που είναι με δύο λάμδα και ήτα. Είναι λάθη τα οποία δείχνουν ότι δεν έχει γίνει σωστή εκμάθηση της γλώσσας.»

Που κρύβεται όμως η ρίζα του κακού; Τι φταίει και τα παιδιά μας δεν μπορούν να γράψουν σωστά, να χρησιμοποιήσουν σωστά την υπέροχη ελληνική γλώσσα; Ευθύνονται μήπως τα Greeklish και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ή κάτι άλλο; Ο Καθηγητής Κοινωνικής Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ, Γιώργος Πολίτης, μας λέει…

«Σίγουρα είναι και αυτά, αλλά η ρίζα του φαινομένου είναι βαθύτερη. Το πρόβλημα ξεκίνησε τη δεκαετία του '80. Εκεί εγκαινιάζεται η περίοδος της "απλοποίησης" και της διευκόλυνσης των μαθητών να περνάνε τάξεις, να παίρνουν απολυτήριο, να παίρνουν πτυχίο. Πρόκειται για αντίληψη εσφαλμένη, ισοπεδωτική και παράλογη. Δεν είναι πουθενά γραμμένο ότι όλοι οι μαθητές μπορούν να περνάνε εύκολα όλες τις τάξεις, ούτε ότι όλοι μπορούν εύκολα να αποφοιτούν από το Λύκειο, πολύ περισσότερο όλοι να παίρνουν πτυχίο από το Πανεπιστήμιο. Αυτό συνέβη και με τη γλώσσα: Να τα κάνουμε όλα απλούστερα επειδή η ελληνική γλώσσα είναι δύσκολη για τα παιδιά. Ο Νόαμ Τσόμσκυ, ο μεγαλύτερος εν ζωή γλωσσολόγος, θα σας έλεγε ότι πρόκειται για ανοησία. Δεν υπάρχουν γλώσσες δύσκολες για τα παιδιά. Δηλαδή, πόσο δύσκολα ήταν τα αρχαία ελληνικά, τα οποία τα μιλούσαν τα νήπια της αρχαίας Ελλάδας;

-Με τους φοιτητές το συζητάτε αυτό το θέμα; Είναι κάτι που «απασχολεί» το αμφιθέατρο;

Το συζητάμε συχνά. Πολλές φορές οι φοιτητές εντυπωσιάζονται από το πόσο μεγάλη αξία μπορεί να έχει ο ορθός τρόπος γραφής.

-Πώς το αντιμετωπίζουν το θέμα; Τι σας λένε;

Απορούν με τους βαθμούς… «Έχασα ένα ή δύο βαθμούς για ορθογραφικά λάθη;» Η απάντηση είναι ότι προφανώς μπορεί να χάσεις βαθμούς για σοβαρά ορθογραφικά λάθη σε μια σχολή από την οποία βγαίνεις φιλόλογος. Ο ορθός τρόπος γραφής δεν δίνει «μπόνους» βαθμό. Αντίθετα, αν κάνεις σοβαρά λάθη, πάει να πει ότι κάτι δεν έχεις καταλάβει καλά. Πώς θα αντιληφθείς το περιεχόμενο της λέξης δημοκρατία, όταν την πρώτη συλλαβή της τη γράφεις με γιώτα;»

Τι πρέπει να γίνει για να μάθουν οι νέες γενιές να μιλούν και να γράφουν σωστά

Το πρόβλημα, σημειώνουν οι Καθηγητές του ΕΚΠΑ επιδεινώνεται όσο περνούν τα χρόνια κι αυτό συνδέεται και με την υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών για την οποία έχει ευθύνη και η πολιτεία. Υπάρχει μια διαρκής ώθηση προς την τεχνολογία και δεν αντιλαμβανόμαστε, τονίζουν, πως οι ανθρωπιστικές σπουδές είναι το θεμέλιο για όλα τα υπόλοιπα, αφού με όποιο αντικείμενο εργασίας και ν’ ασχοληθεί κάποιος, θα πρέπει να είναι σε θέση να εκφράσει τις θέσεις και τις πληροφορίες που θέλει να μεταδώσει, με λέξεις. Τι πρέπει να γίνει, λοιπόν, για να βελτιωθεί αυτή η κατάσταση; Ο Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής, Δημήτρης Δρόσος, μας εξηγεί…

«Αυτό είναι πολύ δύσκολο ν’ αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη. Αυτό που θέλει είναι μια αναβάθμιση, μια κατανόηση της αξίας των ανθρωπιστικών σπουδών, μία κατανόηση της αξίας της ύπαρξης μιας ανθρώπινης και ανθρωπιστικής κοινωνίας. Όταν τα παιδιά μας αντιληφθούν ότι ο γιατρός δεν αρκεί να είναι καλός επιστήμονας, αλλά πρέπει να είναι και καλός άνθρωπος, να έχει αξίες, να έχει ηθική με την ευρεία έννοια του όρου, να μπορεί να συνομιλήσει, να ξέρει να εκφραστεί ώστε να μπορέσει να γίνει κατανοητός στον ασθενή του, ο αρχιτέκτονας το ίδιο, ο δικηγόρος επίσης… Μόνο τότε θα μπορέσει σιγά σιγά να βελτιωθεί όλη αυτή η κατάσταση.»