Αλλάζει ο χάρτης ακινήτων στην Ελλάδα – Ανατροπές και μεγάλες διευκολύνσεις

Η έξοδος από τα μνημόνια και η επιστροφή της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης συνοδεύτηκε με μία εκρηκτική άνοδο στην αγορά ακινήτων. Αυτό, όπως είναι φυσικό, ώθησε την Πολιτεία στην λήψη μίας σειράς μέτρων, που αφενός διευκολύνουν την ζωή των ιδιοκτητών ακινήτων αλλά και αυτών που θέλουν αποκτήσουν ακίνητο, αφετέρου δημιουργούν συνθήκες φορολογικής δικαιοσύνης για εκείνους που εκμεταλλεύονται ακίνητα, απέναντι στους παραδοσιακούς παίκτες της αγοράς.

Το 2024 είναι αναμφίβολα μία χρονιά που αλλάζουν πολλά σε αυτόν τον χώρο και εκείνοι που έχουν στην κατοχή τους ακίνητα, θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι για τις υποχρεώσεις που θα έχουν πλέον, ώστε να μην βρεθούν μελλοντικά μπροστά σε αχρείαστες δυσάρεστες εκπλήξεις.

Οι μεγαλύτερες αλλαγές αφορούν εκείνους που αποκτούν εισοδήματα από βραχυχρόνια μίσθωση 3 ή περισσότερων κατοικιών, αφού θα πρέπει να ανοίξουν βιβλία στην Εφορία καθώς θα θεωρούνται πλέον επιχειρηματίες και θα επιβαρύνονται με ΦΠΑ.

Επίσης όσοι σχεδιάσουν να αγοράσουν ακίνητο θα πρέπει να γνωρίζουν ότι υποχρεωτικά η εξόφληση του τιμήματος θα πρέπει να γίνει μέσω τραπεζικού λογαριασμού, δεδομένου ότι στην αντίθετη περίπτωση, με την εξόφληση να γίνεται με μετρητά, τα συμβόλαια θα θεωρούνται άκυρα.

Παράλληλα οι όσοι ιδιοκτήτες ακινήτων έχουν ασφαλίσει τις κατοικίες τους για φυσικές καταστροφές θα δουν μείωση 10% στον νέο λογαριασμό του ΕΝΦΙΑ ενώ όσοι επισκευάσουν ή ανακαινίσουν την κατοικία τους θα κερδίσουν έκπτωση φόρου 3.200 ευρώ κάθε χρόνο για πέντε χρόνια.

Επίσης μία σημαντική αλλαγή προς την κατεύθυνση μείωσης της γραφειοκρατίας και ευκολότερης μεταβίβασης ακινήτων ξεκίνησε να λειτουργεί από την αρχή του έτους ο Ψηφιακός Φάκελος Μεταβίβασης Ακινήτου. Πρόκειται για μια νέα υπηρεσία του gov.gr που όμως ενοποιεί και απλοποιεί τις διαδικασίες μεταβίβασης κτηματογραφημένων ακινήτων.

Αναλυτικά τι αλλάζει μέσα στο τρέχον στον φορολογικό χάρτη των ακινήτων:

1. Μεταβιβάσεις ακινήτων: Οριστικά παύει να ισχύει η καταβολή του τιμήματος για αγοραπωλησίες ακινήτων, μερικώς ή στο σύνολό του, με μετρητά. Όσοι θέλουν να αγοράσουν ακίνητο θα πρέπει να καταβάλουν ολόκληρο το τίμημα με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Σε διαφορετική περίπτωση το συμβόλαιο ή το ιδιωτικό έγγραφο που καταγράφει προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση με μετρητά θα είναι άκυρο και θα απαγορεύεται η μεταγραφή του ενώ στους παραβάτες θα επιβάλλονται αυστηρά πρόστιμα που θα φθάνουν έως τις 500.000 ευρώ
2. Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Σε 141.452 ακίνητα που ανήκουν σε 102.422 φυσικά πρόσωπα θα επιβληθεί τέλος παρεπιδημούντων και περιβαλλοντικό τέλος ενώ πάνω από 7.000 φορολογούμενοι που διαθέτουν τρία ή περισσότερα ακίνητα θα υποχρεωθούν να κάνουν έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας καταβάλλοντας ασφαλιστικές εισφορές, τέλος επιτηδεύματος και ΦΠΑ από το πρώτο ακίνητο
3. Τσουχτερά πρόστιμα: Προβλέπονται αυστηρές ποινές - κυρώσεις για μη εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης. Στους διαχειριστές ακινήτων επιβάλλεται αυτοτελές διοικητικό πρόστιμο ανά έτος, ίσο με το 50% των ακαθάριστων εσόδων του φορολογικού έτους που διαπράττεται παράβαση, το οποίο δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 5.000 ευρώ. Από τη διαπίστωση της παράβασης ο διαχειριστής ακινήτου βραχυχρόνιας μίσθωσης υποχρεούται εντός 15 ημερολογιακών ημερών να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες συμμόρφωσης.
4. Διάρκεια μίσθωσης: Τίθεται όριο 60 ημερών στη διάρκεια της μίσθωσης προκειμένου να λογίζεται ως βραχυχρόνια. Το όριο των 60 ημερών αφορά τη διάρκεια κάθε μίσθωσης ξεχωριστά.
5. Εκπτώσεις για ανακαίνιση: Έκπτωση φόρου που μπορεί να φτάσει έως και 3.200 ευρώ ετησίως θα μπορούν να έχουν για πέντε χρόνια οι φορολογούμενοι που θα προχωρήσουν στην επισκευή ή ανακαίνιση των ακινήτων τους από την 1η Ιανουαρίου 2024. Η έκπτωση του φόρου εισοδήματος μπορεί να φτάσει έως και τις 16.000 ευρώ, τα οποία κατανέμονται ισόποσα σε πέντε έτη. Σε αυτήν την περίπτωση, για εργασίες ύψους 16.000 ευρώ οι φορολογούμενοι θα έχουν έκπτωση φόρου 3.200 ευρώ τον χρόνο, για πέντε χρόνια. Πέραν των εργασιών που θα μειώνουν τον φόρο συμπεριλαμβάνονται και οι δαπάνες για την αγορά αγαθών, αρκεί να μην υπερβαίνουν το 1/3 του ποσού των δαπανών για τη λήψη υπηρεσιών, που λαμβάνεται υπόψη για τη μείωση του φόρου.
6. Μείωση ΕΝΦΙΑ: Για πάνω από 1 εκατομμύριο ακίνητα προβλέπεται η έκπτωση 10% για τον ΕΝΦΙΑ υπό την προϋπόθεση όταν αυτά θα έχουν ασφαλιστεί έναντι φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, σεισμός, πλημμύρες).

Παράλληλα υπάρχουν και άλλες παρεμβάσεις και αλλαγές που σχετίζονται με τα ακίνητα και οι οποίες τρέχουν από τις αρχές του έτους.

Συγκεκριμένα:

1. Ψηφιακός φάκελος: Λειτουργεί από τις αρχές του έτους ο Ψηφιακός Φάκελος Μεταβίβασης Ακινήτου. Πρόκειται για μια νέα υπηρεσία του gov.gr που όμως ενοποιεί και απλοποιεί τις διαδικασίες μεταβίβασης κτηματογραφημένων ακινήτων. Όσοι πολίτες και συμβολαιογράφοι χρησιμοποιούν το Φάκελο Μεταβίβασης μέσω του https://akinita.gov.gr θα λαμβάνουν μεταγραφή (ή δικαιολογημένη απόρριψη) εντός μίας εργάσιμης ημέρας αντί των πολύμηνων καθυστερήσεων. Οι προϋποθέσεις για τη «μεταγραφή σε μια ημέρα» είναι, πρώτον, να μην εκκρεμεί προηγούμενη πράξη στο ίδιο ακίνητο και δεύτερον, τα τέλη να πληρώνονται με πιστωτική/χρεωστική κάρτα.
2. Τροποποιητικές δηλώσεις: Οι τροποποιητικές δηλώσεις φόρου μεταβίβασης υποβάλλονται πλέον ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας myProperty. Η διαδικασία απαλλάσσει τους ιδιοκτήτες ακινήτων από τις χρονοβόρες, τις περισσότερες φορές, επισκέψεις στις Δ.Ο.Υ., αφορά τις τροποποιητικές εμπρόθεσμες δηλώσεις φόρου μεταβίβασης ακινήτων που βρίσκονται σε περιοχές στις οποίες ισχύει το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας υπό την προϋπόθεση ότι η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί μέσω της εφαρμογής myPROPERTY της ΑΑΔΕ και δεν έχει συνταχθεί το σχετικό συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Αντικειμενικές αξίες

Σχεδόν δύο χρόνια μετά την εφαρμογή των νέων τιμών ζώνης σε όλη τη χώρα, τα στοιχεία του Μητρώου Μεταβιβάσεων Ακινήτων αποκαλύπτουν ότι η ψαλίδα μεταξύ αντικειμενικών και εμπορικών τιμών έχει ανοίξει σε πολλές περιοχές με τις μεγαλύτερες διαφορές να εντοπίζονται στο κέντρο της Αθήνας, τα βόρεια και τα νότια προάστια της Αττικής, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το 2025 αναμένεται η νέα αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών με το νέο, αυτοματοποιημένο σύστημα μαζικής εκτίμησης ακινήτων. Μέχρι το τέλος του 2024 θα έχει στηθεί ένα νέο πληροφοριακό σύστημα το οποίο θα καταγράφει τις τάσεις στην κτηματαγορά με τη συγκέντρωση στοιχείων για τις αξίες των ακινήτων και δεδομένων για τα χαρακτηριστικά τους και με βάση αυτά θα προχωρήσει αυτόματα στην αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών στα επίπεδα των εμπορικών τιμών.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τις αντικειμενικές τιμές ήδη μέσα στο έτος βρίσκονται σε εξέλιξη τα εξής:

• Διορθώσεις τιμών ζώνης: Από ενδελεχή έλεγχο περνάει το υπουργείο Οικονομικών τα αιτήματα που έχουν υποβάλει σχεδόν οι μισοί δήμοι της χώρας για επανακαθορισμό και μείωση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Η επιτροπή αναμένεται να ολοκληρώσει τον έλεγχο των ενστάσεων στα τέλη Φεβρουαρίου. Αμέσως μετά θα πιάσουν δουλειά οι ιδιώτες εκτιμητές οι οποίοι θα προχωρήσουν στον επαναπροσδιορισμό των τιμών ζώνης στις περιοχές για τις οποίες η επιτροπή διαπιστώσει υπέρμετρες αυξήσεις στις αντικειμενικές αξίες που εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 2022.
• Επέκταση του συστήματος αντικειμενικών αξιών: Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η άσκηση της επέκτασης του αντικειμενικού συστήματος προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων σε 2.167 περιοχές σε όλη τη χώρα.
• Ψηφιοποίηση τιμών σε περιοχές εκτός σχεδίου: Θα ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση των ζωνών για όλες τις περιοχές εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμών, που αποτελεί τη βάση για τη λειτουργία του αυτόματου συστήματος αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων.