Άφωνοι οι αρχαιολόγοι: Τι ήταν η γυναίκα με τα κόκκινα δόντια που έζησε πριν από 2.000 έτη

Ο κινναβαρίτης είναι ένα ορυκτό του υδραργύρου, το όνομα του οποίου προέρχεται από την περσική λέξη zinjifrah, που πιθανώς σήμαινε «το αίμα του δράκοντα». Αν και έχει βρεθεί σε δείγματα που χρονολογούνται έως και την 9η χιλιετία π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε σε θρησκευτικές τελετές, τατουάζ και συγγράμματα, μια πρόσφατη έρευνα αναφέρει για πρώτη φορά τη χρήση του για το –πιθανώς τελετουργικό– βάψιμο των δοντιών.

Η μελέτη δημοσιεύεται στο Archaeological and Anthropological Sciences και συγκεντρώνει τα ευρήματα της ανασκαφής ενός τάφου στην Κίνα, που χρονολογείται πριν από 2.200 έτη. Οι ερευνητές βρήκαν τα ασυνήθιστα λείψανα στην πόλη Turpan της περιφέρειας Xinjiang, στη νοτιοδυτική Κίνα. Με βάση τα ευρήματα, οι αρχαιολόγοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι νεκροί ανήκαν στη φυλή Gushi, του πολιτισμού Subeixi. Οι γυναίκες αυτής της κουλτούρας ήταν δεινές ιππείς.

Ο Δρόμος του Μεταξιού

Η θέση του νεκροταφείου είναι επίσης σημαντική, καθώς βρισκόταν πάνω στον Δρόμο του Μεταξιού. Οι τάφοι χρονολογούνται μεταξύ 176 και 26 π.Χ., δηλαδή την περίοδο ακμής του εμπορίου μεταξύ Ευρώπης και Κίνας, κατά τη Δυτική Δυναστεία των Χαν. Πιθανότατα, ένα από τα εμπορεύματα που διακινούνταν ήταν και ο κινναβαρίτης.

Σε έναν από τους τάφους της Turpan βρέθηκαν οι σκελετοί τεσσάρων ατόμων, μεταξύ των οποίων και ενός ανηλίκου. Ξεχώρισε ο σκελετός ενός ενήλικα, στα δόντια του οποίου ανιχνεύθηκαν ίχνη κινναβαρίτη. Αργότερα, οι αναλύσεις έδειξαν ότι ανήκε σε μια γυναίκα, ηλικίας 20-25 ετών. Οι ερευνητές πήραν δείγματα της χρωστικής και προσπάθησαν να εντοπίσουν τη σύστασή της και την προέλευσή της.

Κινναβαρίτης με αυγό

Η ανάλυση έδειξε ότι επρόκειτο πράγματι για κινναβαρίτη, ο οποίος είχε αναμειχθεί με ζωική πρωτεΐνη (πιθανότατα αυγό) και χρησιμοποιήθηκε για τη βαφή των δοντιών. Η ερευνητική ομάδα ονόμασε τη γυναίκα «Κόκκινη Πριγκίπισσα του Δρόμου του Μεταξιού», προς τιμήν της «Κόκκινης Βασίλισσας» των Μάγια, μιας αριστοκράτισσας του 7ου αιώνα που βρέθηκε θαμμένη σε σκόνη κινναβαρίτη.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η προέλευση του ορυκτού, καθώς η επαρχία Xinjiang δεν διαθέτει φυσικά αποθέματα κινναβαρίτη. Αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να είχε εισαχθεί από την Ευρώπη, τη δυτική Ασία ή άλλες περιοχές της Κίνας.

Η βαφή των δοντιών είτε πιθανώς σχετίζεται την κοινωνική θέση της γυναίκας, είτε αποτελούσε μέρος κάποιου τελετουργικού, είτε είχε αισθητική σκοπιμότητα είτε ισχύουν και οι τρεις αυτές συνθήκες. Στην περιοχή έχουν βρεθεί μούμιες με τατουάζ και βαμμένα πρόσωπα, ακόμα και στο ίδιο νεκροταφείο, όμως αυτή ήταν η πρώτη φορά που εντοπίστηκε βαφή στα δόντια.

Δεν βρέθηκαν ίχνη δηλητηρίασης

Η χρήση του κινναβαρίτη δεν ήταν απλή υπόθεση, καθώς πρόκειται για ένα δηλητηριώδες ορυκτό. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι τόσο η γυναίκα όσο και οι βοηθοί της εισέπνευσαν σημαντική ποσότητα υδραργυρικών ατμών, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πονοκέφαλο, αϋπνία, ρίγη, ακόμα και δυσκολίες στη σκέψη και την κίνηση.

Ωστόσο, κατά την εξέταση των οστών της γυναίκας, οι ερευνητές δεν εντόπισαν ίχνη υδραργύρου, παρότι η βαφή πρέπει να εφαρμόστηκε επανειλημμένα. Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι η χρωστική είχε χαμηλή συγκέντρωση υδραργύρου ή ότι η εφαρμογή της δεν διήρκεσε αρκετά ώστε να προκαλέσει μόλυνση.