30 χρόνια συμπληρώνονται από την ημέρα που έφυγε η Μελίνα Μερκούρη στις 6 Μαρτίου του 1994.

Μία εμβληματική προσωπικότητα, μία από τις σημαντικότερες Ελληνίδες του 20ού αιώνα, η Μελίνα Μερκούρη άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της στην Τέχνη, την πολιτική, την ιστορία των αγώνων για τη Δημοκρατία.

Στο πλαίσιο της επετείου από το θάνατο της μεγάλης Ελληνίδας, το Action 24 και η εκπομπή Action Stories με την Ιωάννα Βάσσου, πρόβαλε ένα μεγάλο αφιέρωμα στις σημαντικότερες στιγμές της διαδρομής της, από τη γέννησή της στην Αθήνα και τα πρώτα βήματα στην Τέχνη μέχρι την εποχή που αγαπήθηκε από έναν ολόκληρο λαό και τις μάχες που έδωσε ως υπουργός Πολιτισμού για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Στο αφιέρωμα μίλησαν άνθρωποι που έζησαν κοντά της, ενώ παρουσιάστηκαν και σπάνια ντοκουμέντα από τη ζωή της.

Η Μελίνα Μερκούρη γεννήθηκε στο Κολωνάκι τον Οκτώβριο του 1920, βέρα Αθηναία. Παππούς της άλλωστε ήταν ο επί 20 χρόνια δήμαρχος Αθηναίων, Σπύρος Μερκούρης. Από τα παιδικά της χρόνια θεωρούταν ατίθασο κορίτσι και φαίνεται ότι δεν ήταν τόσο καλή μαθήτρια. Έφηβη ακόμα έκανε τον πρώτο της γάμο με τον επιχειρηματία Παναγή Χαρακόπο. Τον παντρεύτηκε στα 17, με μία υπόσχεση: ότι θα της επιτρέψει να σπουδάσει ηθοποιός.

Τον Σεπτέμβριο του 1938 η Μελίνα γίνεται δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Η πρώτη της μεγάλη επιτυχία έρχεται με το «Λεωφορείον ο Πόθος» στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν το 1949. Αυτός λέγεται ότι ήταν ο ρόλος που την καθιέρωσε ως πρωταγωνίστρια. Αργότερα, ζει στο Παρίσι, όπου παίζει σε θέατρα. Εκεί γνωρίζεται με καλλιτέχνες, φιλοσόφους, συγγραφείς, μια περίοδος που ανοίγει τους πνευματικούς της ορίζοντες.

Το κινηματογραφικό της ντεμπούτο ήταν η «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη, το οποίο γνώρισε επίσης τεράστια επιτυχία. Για την ερμηνεία της, η Μελίνα ήταν υποψήφια στο φεστιβάλ των Καννών. Στην ταινία αυτή, η Μελίνα Μερκούρη γίνεται το πρώτο σύμβολο γυναικείου δυναμισμού στην ελληνική κινηματογραφική ιστορία.

Λίγα χρόνια μετά θα παίξει στο «Ποτέ την Κυριακή» που θα εκτοξεύσει τη φήμη της και στο εξωτερικό. Για την ταινία αυτή πήρε βραβείο ερμηνείας στις Κάννες, ενώ ήταν υποψήφια για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου. Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Ζιλ Ντασέν, ήταν ο μεγάλος έρωτας της ζωής της και ο σύντροφός της μέχρι το τέλος.

Το 1967 ξεσπά η δικτατορία και η Μελίνα Μερκούρη δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια. Εντάσσεται από την αρχή στην αντιδικτατορική δράση, συμμετέχει σε διαδηλώσεις και σε ενέργειες για να γίνει γνωστή στο εξωτερικό η κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα. Το καθεστώς, της αφαιρεί την ελληνική ιθαγένεια. Η Μελίνα φεύγει στο εξωτερικό και προχωρά στη συγκλονιστική δήλωση: «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα». Στο Παρίσι συνεχίζει τη δράση κατά της Χούντας. Συμμετέχει σε συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη.

Μετά τη Χούντα, η Μελίνα Μερκούρη συνεχίζει να είναι πολιτικά ενεργή. Συμπορεύεται με το ΠΑΣΟΚ. Το 1973 ο Ανδρέας Παπανδρέου προτείνει στη Μελίνα να κατέβει υποψήφια στον Πειραιά, ακριβώς γιατί το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι που έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο, την έχει συνδέσει άρρηκτα με τον Πειραιά.

Τον Οκτώβριο του 1981 το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές. Η Μελίνα Μερκούρη αναλαμβάνει το Υπουργείο Πολιτισμού, στο οποίο παρέμεινε μέχρι το 1989, όταν το ΠΑΣΟΚ έχασε τις εκλογές. Επέστρεψε σε αυτή τη θέση το 1993 μέχρι το θάνατό της ένα χρόνο αργότερα.

Την περίοδο της ηγεσίας της στο Υπουργείο Πολιτισμού, η Μελίνα αφήνει ένα τεράστιο αποτύπωμα: οργανώνει τεράστια καμπάνια για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο στην Ελλάδα, δημιουργεί το θεσμό των περιφερειακών θεάτρων (ΔΗΠΕΘΕ), αλλά και τον θεσμό των πολιτιστικών πρωτευουσών με πρώτη την Αθήνα το 1985. Για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, έλεγε: «Ελπίζω να τα δω πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ».

Ένα από τα οράματα το οποίο στήριξε η Μελίνα Μερκούρη, ήταν η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων στην Αθήνα, δηλαδή η δημιουργία μιας ενιαίας διαδρομής περιπάτου από το Θησείο και την Ακρόπολη μέχρι τους Στύλους του Ολυμπίου Διός και το Καλλιμάρμαρο. Η σημερινή πεζοδρομημένη διαδρομή της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της Αποστόλου Παύλου είναι κομμάτι αυτού του οράματος της Μελίνας, αν και υλοποιήθηκε μετά το θάνατό της.

Με τον Ζιλ Ντασέν ήταν μαζί μέχρι τέλους. Παντρεύτηκαν το 1966 στη Λωζάνη με μοναδικό μάρτυρα από την Ελλάδα, το Νίκο Κούρκουλο. Έζησαν μαζί στην Ελλάδα. Όταν το 1994 η Μελίνα έφυγε από τη ζωή, ο Ντασέν δημιούργησε ίδρυμα για να τιμήσει τη μνήμη και το έργο της.

Η Μελίνα Μερκούρη άφησε την τελευταία της πνοή στις 6 Μαρτίου 1994 σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης, όπου νοσηλευόταν με καρκίνο στους πνεύμονες. Η παρουσία της όμως είναι πάντα ζωντανή στις ταινίες και τις ερμηνείες της, στα αμέτρητα ντοκουμέντα και ντοκιμαντέρ, σε μια διαδρομή που συνεχίζει και θα συνεχίζει να καθορίζει τον ελληνικό πολιτισμό.